‘Maksimum informacji’ – ‘minimum materiałów’: polityka gromadzenia w działalności Dyrektora Wydziału Archiwów Państwowych i Naczelnych Dyrektorów Archiwów Państwowych (1945–1989)

Polityka gromadzenia archiwaliów w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w okresie 1945–1989 była uwarunkowana wieloma czynnikami. Znajdowały się wśród nich postawy dyrektora Wydziału Archiwów Państwowych i Naczelnych Dyrektorów Archiwów Państwowych, na które wpływ miały ich poglądy polityczne, wykształcenie, doświadczenia zawodowe oraz wiedza o archiwach. Polityka gromadzenia miała ścisły związek z realiami politycznymi i wartościowaniem akt. W omawianym okresie widoczne było stosowanie różnych metod oceniania dokumentów. Najczęściej występowały wykazy akt jako wartościowanie aprioryczne prowadzone w kancelarii, registraturze i archiwum instytucji, oraz ekspertyza jako ocena posterioryczna. W prawodawstwie przeważało zalecanie wykazów. Ekspertyza była mniej popularna. Wykazy dawały złudzenie rozwiązań prostszych i bardziej ekonomicznych. Doprowadziło to do powstania sformalizowanego i zbiurokratyzowanego systemu, który nie był doskonały. Występowały w nim błędy, które były sygnalizowane w przepisach prawa, jak i w literaturze archiwalnej. Ten sformalizowany i biurokratyczny system był bliski ideologii państwa komunistycznego.