Wychowanie we wspomaganiu rozwoju człowieka sprawczego. Przesłanki teoretyczne

W świetle analiz psychologów człowiek nie jest jedynie produktem przekazu genetycznego i kulturowego. Staje się aktywnym sprawcą, który podlega wprawdzie oddziaływaniu świata, ale również ów świat tworzy (Kozielecki 1999). Oznacza to, że człowiekowi przysługuje prawo do samodzielnego kształtowania własnej osobowości, do swobodnego rozwoju. We współczesnej globalnej rzeczywistości następuje koncentracja na indywidualności człowieka. W związku z tym powszechną praktyką stało się ześrodkowanie na indywidualizmie i psychologizmie jednostki, rozpowszechniła się „moda na myślenie i opisywanie rzeczywistości ludzkiej za pomocą kategorii «upodmiotawiania się», samorealizacji, indywidualizacji i autosterowności” (Błachnio 2011, s. 75). W poszukiwaniach optymalnego modelu wychowania, rozwijającego wspomniane właściwości, ważny wydaje się Model Obywatelskiej Współpracy, opracowany przez A. Brzezińską (2000, 2004). Jego charakterystyką jest trening upodmiotowienia, pozwalający zarówno na kształtowanie gotowości do rozwoju jednostki i jej otoczenia, jak też na samorealizację.