Zachowania o charakterze destrukcyjnym w okresie średniego dzieciństwa: norma czy patologia?

W okresie średniego dzieciństwa często pojawiają się takie zachowania, jak upór, nieposłuszeństwo, buntowniczość i napady złości, które mogą zostać uznane za problemowe. Ważne jest ustalenie, czy niepokojące problemy są jedynie mocniej zaznaczającymi się, lecz typowymi cechami rozwoju dziecka, przejściowym efektem frustracji związanej z pokonywaniem kryzysów rozwojowych czy też ich przezwyciężenie wymaga specjalistycznej pomocy. Dzieci, u których obserwuje się słabe kompetencje emocjonalne, znajdują się w grupie ryzyka rozwoju klinicznych symptomów zaburzeń zachowania. Wpływ na ich kształtowanie mają zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. Wśród nich podkreślana jest jakość relacji między dziećmi i rodzicami, a także interakcji dziecko – nauczyciel. Szczególnie niekorzystne są oddziaływania nasycone negatywnymi emocjami, oparte na przymusie i karaniu. Prowadzą one do ograniczenia rozwoju kompetencji emocjonalnych dziecka, niezbędnych do prawidłowego regulowania relacji społecznych oraz kontroli własnego działania. Zidentyfikowanie występujących w tym okresie rozwojowym zachowań problemowych, mających wartość prognostyczną dla diagnozy zaburzeń zachowania u dzieci w wieku szkolnym, pozwala na podjęcie właściwych oddziaływań pomocowych.