Percepcja emocji i interpretacja dzieł malarskich poprzez tłumaczenie audiowizualne – rola audiodeskrypcji w nauce niewidomych uczniów

Abstrakt Cel badań. Przeprowadzone badania oscylują wokół zabarwienia emocjonalnego deskrypcji do reprodukcji malarskich. Punkt wyjścia dla rozważań nad audiodeskrypcją jest podział dokonany przez Romana Jakobsona, wedle którego audiodeskrypcja daje się sklasyfikować jako intersemiotyczny typ tłumaczenia audiowizualnego. W artykule zostaje podany zarys audiodeskrypcji w Polsce oraz jej ogólne ujęcie w dyskursie naukowym. Zwraca się uwagę również na dwa podejścia do tworzenia opisów audiowizualnych – niemieckie (zadaniowe i techniczne) oraz polskie (artystyczne i nastawione na wzbudzenie emocji u niewidomego odbiorcy). Celem badań jest ukazanie połączenia dydaktyki i przekazu emocji w audiodeskrypcji i określenie ich funkcji. Metodologia. Przedmiotem badań jest publikacja Beaty Jerzakowskiej Posłuchać obrazów, w skład której wchodzą deskrypcje do obrazów z Podstawy programowej dla uczniów gimnazjum i liceum. W ramach artykułu dokonana zostaje analiza jakościowa dwóch deskrypcji pod kątem językowym, para-tekstualnym oraz z uwzględnieniem elementów dydaktycznych. Wyniki. Audiodeskrypcja jest komunikatem emocji, która pomaga uczniom rozwijać swoją wrażliwość i poznawać nowe konteksty kulturowe. Wnioski. Deskrypcje spełniają funkcję artystyczną, ponieważ zastępują warstwę wizualną wyjściowego dzieła. Poza tym badane audiodeskrypcje niosą ze sobą funkcję edukacyjną, ponieważ stanowią uzupełnienie kształcenia literackiego i językowego uczniów. Kolejną funkcją audiodeskrypcji jest ich pragmatyzm – autorka książki świadomie łamie przyjęte standardy tworzenia audiodeskrypcji, dodając do opisów m. in. pytania retoryczne, metafory i synestezje. Ponadto dydaktyzm i próba przekazu emocji uwidaczniają się również w warstwie brzmieniowej tekstu oraz w muzyce wkomponowanej w każdą z AD. Słowa kluczowe: audiodeskrypcja, tłumaczenie audiowizualne, przekład intersemiotyczny, emocje.