Open AccessO darovima s mitričkog natpisa CIMRM 1876 iz Salone
Author(s) -
Željko Miletić
Publication year - 2018
Publication title -
radovi
Language(s) - Bosnian
Resource type - Journals
eISSN - 2806-8424
pISSN - 0352-6712
DOI - 10.15291/radovipov.2255
Subject(s) - humanities , physics , art
Na mitričkom natpisu CIMRM 1876 iz Salone spominju se riječi slellam et fructifer(-). Donose se starija mišljenja o njihovu značenju i izgledu tih darova (Hirschfeld: zvijezda i plodonosno drvo; Gabričevič: likovi Sola i Lune; Šašel-Kos: zvijezde Aldebaran u Biku i Antares u Škorpionu, inače na prizoru ubijanja bika personificirane kroz likove bakljonoša).U tumačenju značenja i oblika autor polazi od mitričke ikonografije. Uočava daje, uz plug i zakrivljeni nož, stella - zvijezda (unutar mjesečeva srpa) prvenstveni simbol Persesa, mista petog stupnja čiji je planet pokrovitelj Luna. Drugu riječ fructifer(-) povezuje s literarnim podatkom o Persesu kao čuvaru plodova (PORPHYRIUS, De antro Nympharum, 15). Autor dokazuje da su Cautopates, Luna i Perses, tj. likovi iz mitološke, eshatološke i liturgijske razine mitričke religije povezani simbolima astralnog (zvijezda, /mjesečev/ srp, pijetlov rep) i plodonosnog (plug, srp, snopič žita, riton) značenja te da je zavjetodavac Sextus Cornelius Anliochus odabrao poklone unutar tog simboličkog i ikonografskog repertoara.R. Beck daje ideju (preuzetu od M. Šašel-Kos) da su zvijezde Antares i Aldebaran personificirane u likovima mitričkih bakljonoša. Autor ih dopunjuje tvrdnjom da je takav izbor uvjetovan prvenstveno velikim astrološkim i astronomskim značenjem pripadajućih zviježđa Bika i Škorpiona u kojima su nekad bile proljetna i jesenska ekvinocijska točka.