„Dziedziczenie” rodzinnych ogrodów działkowych. Uwagi de lege lata i de lege ferenda

W ostatnim czasie sądy w Polsce konfrontowane są coraz częściej z niezwykle ciekawym, a przy tym bardzo złożonym jurydycznie problemem "dziedziczenia" rodzinnych ogródków działkowych. Okazuje się, że na tle tego składnika majątku powstaje istotny problem spadkowy, zarówno teoretycznej natury, jak i w szczególności dużej praktycznej doniosłości. Chodzi mianowicie o odpowiedź na dwa fundamentalne, a w dalszej konieczności przynajmniej kilka bardziej szczegółowych, pytań. Po pierwsze, czy działka (wraz z nasadzeniami, urządzeniami i obiektami) wchodzi do masy spadku? A więc czy jest dziedziczona na zasadach ogólnych, tak jak każdy inny skłądnik majątku? Po drugie zaś, czy rodzinny ogródek działkowy powiększa podstawę naliczenia zachowku (czyli tzw. substrat zachowku) dla osób pominiętych w testamencie i dlatego niedochodzących do dziedziczenia? Okazuje się, że odpowiedź na te pytania sprawia w praktyce sądowej istotne problemy. O ile jeszcze pierwsze z pytań na ogół jednak nie stwarza nieprzezywciężalnych kłopotów interpretacyjnych (zagadnienie zostało stosunkowo jasno, nawet jeśli nie wprost, przesądzone w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych z 2005, a następnie z 2013 r.), o tyle drugie pytanie stanowi już prawdziwe wyzwanie nawet dla prawnika zajmującego się prawem sukcesyjnym. W artykule zostały szczegółowo rozważone oba pytania, a także wiele innych bęących ich konsekwencją. A zatem przybliżone zostały nie tylko odrębne zasady "dziedziczenia" ogródków działkowych, które jest wprawdzie następstwem prawnym po zmarłym działkowcu, jednak nie jest dziedziczeniem prawnospadkowym (czyli opartym na zasadach prawa spadkowego), lecz także roszczenia spadkobierców zmarłego wobec wygaśnięcia prawa do działki oraz w szczególności ich adresat. Ten ostatni nie jest bowiem w świetle obowiązujaćych regulacji oczywisty. Autor formułuje także wnioski de lege ferenda. Proponuje m.in. przesądzenie dziedziczności oraz zbywalności rodzinnych ogrodów działkowych.