Własnościowy model prawa autorskiego – analiza koncepcji przyjętej w prawie polskim

Wyjaśniając istotę prawa autorskiego, wielu naukowców odwołuje się do modelu prawa własności. Czy jednak oparcie prawa autorskiego na konstrukcji prawa własności jest rzeczywiście trafne? Koncepcja oparcia prawa autorskiego na modelu prawa własności wywodzi się z XVIII w. Własność ujmowano wówczas szeroko. Odnoszona była ona bowiem do wszelkich składników majątkowych, takich jak np. wierzytelność, a nawet, do własnej osoby. Badania nad strukturą prawa autorskiego doprowadziły pod koniec XIX w. do wyodrębnienia nowej kategorii praw podmiotowych, a mianowicie praw na dobrach niematerialnych. Wniosek ten jest w pełni zasadny i zachowuje swą aktualność po dziś dzień. Prawo autorskiej, w przeciwieństwie do prawa własności, nie jest prawem rzeczowym, a jedynie „prawem quasi-rzeczowym”. Odmienności prawa autorskiego względem prawa własności ujawnia również ekonomiczna analiza. Wyłączność prawa autorskiego nie jest „oczywistością”, ponieważ ograniczenia w dostępie do utworu nie płyną z jego natury. Podobnie rywalizacja o utwór nie powstaje sama z siebie, skoro reprodukcja utworu umożliwia korzystanie z niego jednocześnie przez niezliczoną liczbę osób. Wszystko to prowadzi do wniosku, że bezrefleksyjne przejęcie modelu prawa własności na obszar prawa autorskiego jest współcześnie nieuprawnione i w efekcie może prowadzić do niepożądanych konsekwencji.