Zastaw na udziałach i akcjach w spółkach będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnych – paradoks art. 3a ust. 3a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego

Od 30 kwietnia 2016 r. rygorami ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego objęto również obrót akcjami i udziałami spółek kapitałowych. Zgodnie z przepisem art. 3a ust. 1 u.k.u.r. Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa działającemu na rzecz Skarbu Państwa przysługuje prawo pierwokupu udziałów i akcji w spółce kapitałowej, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha. Nowelizacją u.k.u.r. wprowadzoną w drodze ustawy z 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw dodano do art. 3a ust. 3a, zgodnie z którym w przypadku, gdy udziały lub akcje są obciążone prawem zastawu, Krajowy Ośrodek dokonuje zapłaty ceny w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wygaśnięciu zastawu, o ile zapłata ceny jest już wymagalna. Rozwiązanie to powoduje nieprzewidziane przez ustawodawcę skutki, w pewnych wypadkach uniemożliwiając otrzymanie ceny za udziały od KOWR. Tego rodzaju ograniczenie w zapłacie ceny budzi również wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP, gdyż może prowadzić do przejęcia własności udziałów (akcji) bez wynagrodzenia.