Emil, czyli życie obok społeczeństwa

Artykuł przedstawia interpretację Emila Rousseau jako koncepcję jednego z czterech miejsc — obok republiki, małej wspólnoty ulokowanej poza społeczeństwem i pełnej samotności — w których człowiek może wyzwolić się z alienacji. Emil żyje w społeczeństwie, ale zachowuje duchowy dystans wobec jego członków; w istocie żyje na pograniczu społeczności, bardziej obok ludzi niż z nimi. Tak jak „obcego”, o którym pisał Simmel, łączy go z jej członkami to, co wspólne wszystkim ludziom, dzieli natomiast to, co ich właśnie łączy we wspólnotę. Emil jest więc obcy ludziom, ale nie jest wyobcowany, gdyż to właśnie on, a nie oni, żyje zgodnie z naturą. Jakkolwiek Rousseau zapewnia, że Emil jest potencjalnie zdolny do zajęcia wszystkich pozostałych miejsc, autor tekstu dowodzi, że kierując się zasadą dobrowolności stowarzyszeń Emil skazany jest na życie samotne, do którego jest też najlepiej przygotowany.