Μεταξύ αποευθυγράμμισης και επανευθυγράμμισης: ανασκόπηση της παρακαταθήκης των Lipset και Rokkan με αφορμή τη θρησκευτική διαιρετική τομή στη Γερμανία

Το ακόλουθο άρθρο αποσκοπεί να μελετήσει τη θρησκευτική διαιρετική τομή στη Γερμανία τέσσερις δεκαετίες μετά την πρώτη έκδοση του σημαντικού έργου των Lipset & Rokkan, Party Systems and Voter Alignments. Τα δύο βασικά επιχειρήματα που εντοπίζονται στη σύγχρονη βιβλιογραφία περί ‘διαιρετικών τομών’ είναι εκείνα της 'αποευθυγράμμι- σης’ και της ‘επανεοθυγράμμισης’. Το πρώτο επισημαίνει τη φθορά των διαιρετικών τομών στο πέρασμα του χρόνου, σε αντίθεση με το δεύτερο που παρατηρεί την περιστασια- κή τους ανάκαμψη με νέα χαρακτηριστικά. Στην περίπτωση της Γερμανίας υπάρχουν ενδείξεις ότι η αρχική ‘ομολογιακή διαιρετική τομή' επικαλύπτεται σταδιακά από μια αντίστοιχη ‘θρησκευτική’. Με άλλη διατύπωση, ο βαθμός έντασης του οργανωτικού δεσμού του πιστού με την εκκλησία αποτελεί ασφαλέστερο παράγοντα πρόβλεψης της εκλογικής συμπεριφοράς από το δογματικό ανήκειν. Στις μέρες μας, δύο αντίθετα φαινόμενα επηρεάζουν αποφασιστικά τη θρησκευτική διαιρετική τομή: αφενός, η εντεινόμενη εκκοσμί- κευση και, αφετέρου, η περιστασιακή πολιτικοποίηση μιας σειράς δημόσιων διακυβευμά- των που διχάζουν το εκλογικό σώμα στη βάση των αξιών. Συμπερασματικά, ο σημαντικός ρόλος της θρησκείας στην κατανόηση της εκλογικής συμπεριφοράς στη σύγχρονη Γερμανία επαληθεύει τη διαιώνιση της θρησκευτικής διαιρετικής τομής με νέα χαρακτηριστικά.