Participant observation, a tool for intercultural research in school and university education

Ένα πλήθος ερευνών που διεξάγονται τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιούν ως εργαλείο τη συμμετοχική παρατήρηση, μεταφέροντας μια κατεξοχήν κοινωνιολογική και εθνολογική μεθοδολογία σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και μάλιστα με διαπολιτισμικά χαρακτηριστικά. Σε διαπολιτισμικά περιβάλλοντα ο ερευνητής-παρατηρητής θεωρείται πρωταγωνιστής μιας διάδρασης μεταξύ ατόμων-φορέων διαφορετικών πολιτισμικών ταυτοτήτων που βιώνει την ιδιαίτερη σχέση με τη διαφορετικότητα την οποία προσπαθεί να ερμηνεύσει,  να αποδεχτεί και να εξοικειωθεί μαζί της. Για τον ερευνητή-παρατηρητή, η συνάντηση με τα μέλη διαπολιτισμικών ομάδων διαφορετικής εθνικής, κοινωνικής, οικονομικής, πολιτισμικής προέλευσης, διαφορετικής ηλικίας και ενδιαφερόντων, αποτελεί το σημείο εκκίνησης μιας διαδικασίας προσέγγισης του Άλλου, που μπορεί μάλιστα να καταλήξει σε μια  πολιτισμική επιμειξία του παρατηρητή και του παρατηρούμενου, επιβεβαιώνοντας έτσι ένα από τα χαρακτηριστικά της διαπολιτισμικής επικοινωνίας που είναι η αμοιβαία άσκηση επιρροής. Στα πλαίσια αυτής της εισήγησης θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε τα κύρια προβλήματα που εγείρονται σχετικά με το ρόλο του ερευνητή στη συμμετοχική παρατήρηση σε διαπολιτισμικά περιβάλλοντα και αφορούν: τον κίνδυνο επηρεασμού των ταυτοτικών αναφορών του παρατηρητή  την υποκειμενικότητα του παρατηρητή την αντιπροσωπευτικότητα των περιπτώσεων που μελετώνται. Επιπλέον, επιδιώκουμε να καταδείξουμε  ότι, αν τα αποτελέσματα ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί σε διαπολιτισμικά περιβάλλοντα αξιοποιηθούν κατάλληλα σε χώρους τυπικής εκπαίδευσης  θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα για τη χρήση καινοτόμων εκπαιδευτικών εργαλείων που θα στηρίζονται στις αρχές της διαπολιτισμικότητας.