Λιθοτεχνίες της μεταβατικής τελικής νεολιθικής και πρώιμης εποχής του χαλκού Ι από την Αττική

Αντικείμενο της διατριβής είναι η μελέτη των λιθοτεχνιών οψιανού και πυριτόλιθου από τη θέση της Μερέντας Αττικής και η τοποθέτησή τους στο ευρύτερο χρονοπολιτισμικό και τεχνολογικό πλαίσιο της Μεταβατικής ΤΝ/ΠΕ Ι και ΠΕ ΙΙ εποχής. Συνολικά μελετήθηκαν 17323 λίθινα λαξευμένα τέχνεργα, από τα οποία περίπου τα 2500 εντάχθηκαν σε βάση δεδομένων για διεξοδική ανάλυση. Η μελέτη υιοθέτησε μια προσέγγιση που βασίζεται στην εξέταση των πρώτων υλών, της τεχνολογίας και της τυπολογίας των εργαλείων, με βασικό μεθοδολογικό εργαλείο αυτό των εγχειρηματικών αλυσίδων παραγωγής. Εκτός από αυτούς τους τρείς άξονες επιπλέον ορίστηκε και ένας τέταρτος, αυτός της χωρικής κατανομής του υλικού. Επιλέχθηκε υλικό από χώρους εσωτερικούς και εξωτερικούς, όπως οικίες και λάκκους απόρριψης και περιγράφηκε η φύση της κάθε συγκέντρωσης. Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται επίσης η πιθανότητα να είχε συσταθεί εργαστήριο παραγωγής λίθινων εργαλείων στη Μερέντα, καθώς η μεγάλης κλίμακας παραγωγή σε σχέση με το μέγεθος του οικισμού την κάνουν να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα κέντρα της Μεταβατικής ΤΝ/ΠΕ Ι εποχής. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται συζήτηση σχετικά με τα κριτήρια ταύτισης των εργαστηρίων λίθινων εργαλείων και σχετικά με την οργάνωση της παραγωγής στο κοινωνικοοικονομικό σύστημα της Μεταβατικής ΤΝ/ΠΕ Ι εποχής. Για την αξιολόγηση των δεδομένων της Μερέντας έγιναν συγκρίσεις με τις λιθοτεχνίες άλλων δημοσιευμένων θέσεων, ενώ συνεκτιμήθηκε πρωτογενές υλικό από τον οικισμό του Αγίου Κοσμά Αττικής. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν η λιθοτεχνία της Μερέντας είναι ο «κρίκος» που συνδέει τις απλές τεχνολογίες λάξευσης πρώτων υλών που συνηθίζονται περισσότερο κατά την Νεολιθική εποχή με τα πιο εξελιγμένα σχήματα της Πρωτοελλαδικής ΙΙ εποχής. Τα παραγόμενα προϊόντα της Μερέντας, δηλαδή λεπίδες και φολίδες, χρησίμευαν ως υπόβαθρα εργαλείων για μια πληθώρα καθημερινών οικιακών εργασιών. Τα εργαλεία αυτά εντάσσονται σε ένα νέο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο που σχετίζεται με την εγκαθίδρυση στην Αττική κέντρων παραγωγής λαξευμένων εργαλείων από οψιανό, που διακινούνταν πιθανόν σε υπερτοπικό επίπεδο. Στην Αττική η ενασχόληση με τη λάξευση του λίθου πρέπει να ήταν κοινή πρακτική από την ΤΝ και εξής και πιθανόν ένα από τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της, που την διαφοροποιούσαν από άλλες γειτονικές περιοχές.