Σχέση παροχών υγείας και εισφορών ασφάλισης υγείας στον Ελληνικό πληθυσμό

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη της σχέσης εισφορών και παροχών του Ελληνικού συστήματος υγείας, διαχρονικά, με σκοπό τη μελλοντική βιωσιμότητα του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος, όπως αυτό έχει ενοποιηθεί στον ΕΟΠΥΥ (Εθνικός Οργανισμός Παροχών Υπηρεσιών Υγείας). Στο Α Μέρος γίνεται η θεωρητική καταγραφή κι η βιβλιογραφική ανασκόπηση του κινδύνου από την ασθένεια, των συστημάτων ασφάλισης που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο, παραδείγματα χωρών με κοινωνική ασφάλιση, η ελληνική περίπτωση και τα μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας. Στο Β Μέρος αναλύεται η μεθοδολογία της διατριβής. Στο Γ Μέρος αναπτύσσονται τα αποτελέσματα, με την εκτίμηση εισφορών και δαπανών από τις παροχές, η αποδοτικότητα και η βιωσιμότητα του συστήματος, με κατάληξη και τον υπολογισμό κατάλληλων ασφαλίστρων κ.λπ. στο μέλλον. Στο Δ Μέρος συζητούνται αποτελέσματα και εξάγονται προτάσεις για διοίκηση-πολιτική υγείας και την έρευνα.Στον μεταπολεμικό κόσμο, με τους πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, τα κράτη του OECD μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν πολιτικές που αύξαναν την πρόσβαση αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας. Όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 70, με την εμφάνιση διαδοχικών οικονομικών κρίσεων και της μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης, στόχος πλέον είναι η διατήρηση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Στα πλαίσια αυτά η ζήτηση για υπηρεσίες υγείας συνεχίζει να αυξάνει, όπως και η απαίτηση των πολιτών για περισσότερη ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών. Το ίδιο ανοδικά κινείται η δαπάνη υγείας τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο με τις κυβερνήσεις να προβληματίζονται για την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών τους και για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα ακολούθησαν παρόμοια πορεία με τα υπόλοιπα κράτη του ΟΟΣΑ. Παρά τα προβλήματα των προηγούμενων δεκαετιών, οι αυξήσεις δαπανών για την κοινωνική ασφάλιση και για το σύστημα υγείας συνεχίστηκαν, μέχρι το 2007, όπου η οικονομική κρίση έφερε τη χώρα στα πρόθυρα χρεωκοπίας. Τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, από το 2010 έως το 2019, οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση, αλλά και στη χρηματοδότηση του συστήματος, υγείας, αναδεικνύοντας την ανάγκη για μακροχρόνια πρόβλεψη δαπανών και απαιτήσεων. Πρωτεύων ερευνητικός στόχος της διατριβής ορίστηκε η εκτίμηση του ποσοστού εισφοράς των εργαζομένων, που θα διατηρήσει το σύστημα ασφάλισης υγείας φερέγγυο τα επόμενα 30 έτη, αλλά και των εργοδοτών και του κράτους. Για την επίτευξη του στόχου εκτιμάται η δαπάνη καθώς και η χρηματοδότηση του Ελληνικού συστήματος ασφάλισης υγείας τα επόμενα 30 έτη, καθώς και η παρουσίαση πρότασης για την αντιμετώπιση των πιθανών ελλειμμάτων. Δευτερεύοντες στόχοι είναι η μελέτη της αποδοτικότητας και παραγωγικότητας του συστήματος υγείας στην Ελλάδα, καθώς και η ταξινόμησή του σε σχέση με τα κράτη της Ευρώπης. Τέλος, εξετάζεται η εξέλιξη των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης υγείας στην Ευρώπη, ώστε να δοθεί και μια πρόταση μεταρρυθμίσεων για το Ελληνικό σύστημα (ασφάλισης) υγείας. Η διατριβή αναπτύσσεται σε δέκα κεφάλαια. Τα δύο πρώτα κεφάλαια εισάγουν τον αναγνώστη στις έννοιες του κινδύνου ασθένειας και της ασφάλισης υγείας. Στα κεφάλαια τρία και τέσσερα γίνεται μια ιστορική αναδρομή στα συστήματα υγείας και ειδικότερα στην κοινωνική ασφάλιση υγείας, καθώς και στη μετεξέλιξή τους στα κράτη της Ευρώπης και την Ελλάδα. Τα πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τη βιβλιογραφική ανασκόπηση των μεθόδων εκτίμησης δαπανών και εισφορών, της περιβάλλουσας ανάλυσης και της ανάλυσης συστάδων. Ακολουθεί στο έκτο κεφάλαιο η περιγραφή της μεθοδολογίας της έρευνας. Στα τρία επόμενα κεφάλαια, από το κεφάλαιο επτά έως το κεφάλαιο εννέα, αναπτύσσονται τα αποτελέσματα της έρευνας, ενώ στο τελευταίο δέκατο κεφάλαιο τα συμπεράσματα και οι προτάσεις. Η μεθοδολογία απαιτούσε τη δημιουργία του αναλογιστικού ισοζυγίου του συστήματος ασφάλισης και της εκτίμησης του δείκτη φερεγγυότητας. Για την εκτίμηση του δείκτη χρειάζονταν προβλέψεις εισροών και δαπανών για τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αναλογιστικά υποδείγματα. Τα δημογραφικά σενάρια και οι οικονομικές παραδοχές που υιοθετήθηκαν, στηρίχθηκαν σε στοιχεία του OECD, της EUROSTAT και των UN. Η μελέτη της αποδοτικότητας στηρίχθηκε στη μέθοδο DEA και της παραγωγικότητας στον δείκτη Malmquist. Υλοποιήθηκε ταξινόμηση των Ευρωπαϊκών Κρατών με χρήση ανάλυσης συστάδων και με μέτρο εγγύτητας την τιμή Granger Causality. Οι συστάδες που δημιουργήθηκαν συγκρίθηκαν ως προς τα score αποδοτικότητας. Αναπτύχθηκαν τρία σενάρια, το βασικό, το αισιόδοξο και το απαισιόδοξο. Τα αποτελέσματα και για τα τρία σενάρια έδειξαν τη δημιουργία ελλειμμάτων στο σύστημα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές το καθένα. Εξετάζοντας την αποδοτικότητα και την παραγωγικότητα του συστήματος, τα αποτελέσματα δείχνουν μια οριακή κατάσταση. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων προτάθηκαν αλλαγές στην πολιτική της ασφάλισης υγείας του ΕΟΠΥΥ, καθώς και στη χρηματοδότησή του. Οι αλλαγές πολιτικής, που προτάθηκαν για τον ΕΟΠΥΥ, αφορούν την ανάπτυξη, πέραν της βασικής κάλυψης υγείας, νέων ασφαλιστικών προϊόντων, ανταγωνιστικών στην ιδιωτική ασφάλιση. Η κύρια μεταρρύθμιση όμως αφορά την χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ. Προτείνεται να γίνει πλήρες δημόσιο ή κοινωνικό ασφαλιστικό Ταμείο υγείας, που συλλέγει α. τις εισφορές εργαζόμενων – εργοδοτών, β. την κρατική χρηματοδότηση με τη μετατροπή της σε επιδότηση ασφαλίστρου υγείας και να μεταφέρεται στον ΕΟΠΥΥ. Τέλος, χρειάζεται να δημιουργηθεί μαθηματικό απόθεμα, που θα καλύψει τις μελλοντικές υποχρεώσεις απέναντι στους ασφαλισμένους. Εκτιμήθηκε η επιδότηση του Κράτους που φτάνει στο 8,2% για τους μισθωτούς και το σύνολο για αγρότες, αυτοαπασχολούμενους και συνταξιούχους. Επίσης, για τη συνεχή παρακολούθηση της βιωσιμότητας του Ταμείου, προτείνεται η δημιουργία ενός μηχανισμού μακροχρόνιας εκτίμησης εισροών και δαπανών και η ετήσια σύνταξη και δημοσιοποίηση του αναλογιστικού ισοζυγίου. Τέλος, η δημιουργία ενός μηχανισμού εξισορρόπησης του αναλογιστικού ισοζυγίου, στα πρότυπα των Ταμείων συνταξιοδότησης, θα βοηθούσε στην αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στην δημόσια-κοινωνική ασφάλιση υγείας. Η πρωτοτυπία της εργασίας έγκειται στην παρουσίαση ενός πλαισίου για τη μακροχρόνια εκτίμηση του αναλογιστικού ισοζυγίου του συστήματος ασφάλισης υγείας και το συνεχή έλεγχο της φερεγγυότητάς του. Πρωτοτυπία παρουσιάζει και το προτεινόμενο υπόδειγμα της ροής χρηματοδότησης του συστήματος υγείας, μέσα από τις προτεινόμενες εισφορές.