Κάστρο και οικισμός Χώρας Φολεγάνδρου (16ος - 21ος)

Επιχειρώντας μία σφαιρική κριτική θεώρηση της εξέλιξης του οικισμού της Χώρας Φολεγάνδρου, η παρούσα διατριβή εμβάθυνε στο ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς της Αρχιτεκτονικής του δομημένου χώρου και του αρχιτεκτονημένου Τοπίου της μέσα από το θεωρητικό υπόβαθρο της ιστορικής έρευνας βασισμένης σε βιβλιογραφικά και αρχειακά δεδομένα. Το αντικείμενο της μελέτης αφορά στην πλήρη διερεύνηση της αρχιτεκτονικής του οικισμού της Χώρας, μελετώντας διεξοδικά την οχυρωματική αρχιτεκτονική του φράγκικου ‘Κάστρου’, στο οποίο ανάγονται οι πρωταρχικές ρίζες του σημερινού οικισμού, με χρονική αφετηρία την εποχή της δημιουργίας του (τον 16ο αιώνα), και συνεχίζοντας στην ανάλυση της αρχιτεκτονικής για την ‘εκτός των τειχών’ περιοχή του ‘Χωριού’ του μεταγενέστερου παραδοσιακού οικισμού του, όπως υφίσταται μέχρι σήμερα. Η μελέτη των πηγών συσχετίστηκε με την ενδελεχή πρωτότυπη αποτύπωση (in situ) και τη συλλογή μαρτυριών για την ανακάλυψη ορατών και μη ορατών αυθεντικών στοιχείων, που αφορούν κυρίως την ιστορική τεκμηρίωση του μνημειακού συνόλου του Κάστρου, καθώς επιχειρηματολογούμε για τον εξαρχής σχεδιασμό του. Για την πληρέστερη ανάγνωση και κατανόηση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα καθώς και των αρχιτεκτονικών φάσεων της εξέλιξης του συνόλου, το θέμα εξετάστηκε σε όλο του το φάσμα από ιστορικής, γεωγραφικής, οικονομικής, κοινωνικής, πολεοδομικής, μορφολογικής, τυπολογικής και τοπιακής πλευράς, ενώ με την μελέτη της αποτύπωσης του συνόλου και την διεξοδική ανάλυση της τυπολογίας της κατοικίας, διαπιστώθηκε πως ο οικισμός της Χώρας Φολεγάνδρου αποτελεί μια αδιάσπαστη γεωπεριβαλλοντική, ιστορική, αισθητική και αρχιτεκτονική ενότητα. Σε ένα γυμνό, σχεδόν σιδερένιο και ταυτόχρονα εύθραυστο ανθρωπογενές τοπίο και παρά τις διαπιστωμένες ταλαιπωρίες που υπέστησαν οι Φολεγανδρίτες σε βάθος χρόνου, κατάφεραν να επιβιώσουν ως αυτόνομη παραγωγική μονάδα, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα την πολιτιστική τους ταυτότητα. Εμβαθύνοντας στην ανακάλυψη αυτού του μοναδικού ‘φαινόμενου ενός μικρό-κοσμου’ διαπιστώνουμε τη σημασία του στο ευρύτερο ιστορικό-γεωγραφικό-κοινωνικό γίγνεσθαι, από την εποχή της φραγκοκρατίας μέχρι σήμερα και στην πρωταρχική αξία να προστατευτεί, καθώς με το πέρασμα του χρόνου και την ταχύτητα των αλλαγών, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αλλοίωσής του.