Μορφές γυναικών σε νεοελληνικές μεταφράσεις της Μήδειας του Ευριπίδη

Η παρούσα διατριβή διερευνά τον τρόπο απεικόνισης του γυναικείου φύλου σε νεοελληνικές μεταφράσεις της Μήδειας του Ευριπίδη, οι οποίες χρονολογούνται από τον 19ο μέχρι και τον 21ο αιώνα. Μελετώνται είκοσι τρεις μεταφράσεις του ευριπίδειου δράματος, γραμμένες σε σημαντικές για το γυναικείο κίνημα περιόδους, με στόχο να καταγραφούν οι μεταφραστικές τάσεις της τραγωδίας, οι οποίες αποτυπώνουν στερεότυπες αντιλήψεις και ιδεολογικές νόρμες κάθε εποχής για τη φύση και την κοινωνική θέση του γυναικείου φύλου και αντανακλούν αρχετυπικές γυναικείες μορφές σε χωρία του αρχαίου κειμένου. Οι μεταφράσεις διερευνώνται ως επανεγγραφές του αρχαίου κειμένου σε ένα νέο, κάθε φορά, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο και οι μεταφραστικές νόρμες που ανιχνεύονται υποδηλώνουν έναν προβληματισμό από μέρους των μεταφραστών αναφορικά με την κατασκευή της έμφυλης ταυτότητας της ευριπίδειας πρωταγωνίστριας και, συγχρόνως, αντικατοπτρίζουν ένα «παιχνίδι δύναμης» ανάμεσα στους μεταφραστές και το γυναικείο φύλο. Η Μήδεια αποκλίνει από τα κανονιστικά πρότυπα της αρχαιότητας για το γυναικείο φύλο. Οι μεταφραστές και οι μεταφράστριες, με τις επιλογές τους στην απόδοση χωρίων του αρχαίου κειμένου που περιγράφουν τους κοινωνικούς ρόλους της συζύγου και της μητέρας, επιχειρούν να την (επαν)εντάξουν σε ένα πλαίσιο συμβατό με τις κοινωνικές νόρμες και επιταγές της εποχής τους «τιμωρώντας» την, τρόπον τινά, γι’ αυτήν της την απόκλιση. Η παιδοκτονία, έσχατη πράξη της εκδικητικής της δράσης και διακριτικό στοιχείο του χαρακτήρα της, θέτει υπό διερεύνηση την έμφυλη ταυτότητα της ηρωίδας. Η πρόσληψη της εκδίκησης της Μήδειας από τους μεταφραστές αρθρώνει μια «ποιητική της εκδίκησης», η οποία αποτυπώνει τα πολλαπλά επίπεδα δόμησης του μοτίβου της εκδίκησης. Οι μεταφραστές φωτίζουν τον ρόλο που διαδραματίζουν στην εκδικητική δράση της Μήδειας οι υπόλοιποι γυναικείοι χαρακτήρες του δράματος και αναδεικνύουν και έναν «παραδοσιακά» γυναικείο τρόπο εκδίκησης για την ηρωίδα, ενώ η επανεγγραφή της εκδίκησης από τους νεοέλληνες δραματουργούς αναθεωρεί το μοτίβο απαλλάσσοντας τη Μήδεια από το στίγμα της παιδοκτονίας.