Η ψηφιακή αφήγηση (digital storytelling) ως διδακτικό εργαλείο στο μάθημα της λογοτεχνίας

Η παρούσα εργασία συνιστά την πρώτη απόπειρα συστηματικής διερεύνησης της αξιοποίησης της ψηφιακής αφήγησης (digital storytelling) στη λογοτεχνική εκπαίδευση. Πρόκειται για την καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων μιας έρευνας-δράσης, με στόχο τον έλεγχο και την ανάδειξη του σύνθετου και δυναμικού παιδαγωγικού ρόλου, τον οποίο μπορεί να λάβει η ψηφιακή αφήγηση ως καινοτόμο εκπαιδευτικό εργαλείο σε ένα σύγχρονο μάθημα λογοτεχνίας. Η εργασία συνιστά πεδίο τομής θεωρητικών προσεγγίσεων από το χώρο της λογοτεχνικής εκπαίδευσης, των πολυγραμματισμών και του κριτικού γραμματισμού με τη συζήτηση γύρω από τη χρήση της ψηφιακής αφήγησης στην εκπαίδευση. Η έρευνα, η οποία ακολουθεί τη σπειροειδή εξέλιξη της έρευνας δράσης διήρκεσε τρία χρόνια και πραγματοποιήθηκε σε δημόσιο γενικό λύκειο αγροτικής περιοχής της περιφέρειας Θεσσαλίας. Κατά τους δύο πρώτους κύκλους, η ψηφιακή αφήγηση δοκιμάστηκε στις τάξεις όπου η εκπαιδευτικός-ερευνήτρια δίδασκε το μάθημα της λογοτεχνίας και, κατά τον τελευταίο κύκλο, σε ένα πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων όπου ο κύκλος της ψηφιακής αφήγησης συνδυάστηκε με τη λέσχη ανάγνωσης και τη δημιουργική γραφή. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η ψηφιακή αφήγηση δοκιμάστηκε πολλαπλά. Ενσωματώθηκε σε όλες τις φάσεις του μαθήματος της λογοτεχνίας και χρησιμοποιήθηκε τόσο από την εκπαιδευτικό-ερευνήτρια, όσο και κυρίως από τους ίδιους τους μαθητές ως εναλλακτική των καθιερωμένων σχολικών εργασιών. Επιχειρήθηκε η σύνδεση μιας ποικιλίας δραστηριοτήτων από κάθε φάση της διδασκαλίας με τη δημιουργία διαφορετικών τύπων ψηφιακών αφηγήσεων και συγκεντρώθηκαν συνολικά 40 μαθητικές ψηφιακές ιστορίες. Στη διατριβή προτείνεται ένα αναλυτικό πλάνο σταδίων δράσης και αναστοχασμού, υπό το πρίσμα της παιδαγωγικής των πολυγραμματισμών, για την υλοποίηση ενός εργαστηρίου ψηφιακής αφήγησης στο μάθημα της λογοτεχνίας και κατατίθεται μια νέα μεθοδολογική πρόταση για την ανάλυση της ψηφιακής αφήγησης, η οποία συνδυάζει την πολυτροπική ανάλυση και την κοινωνική σημειωτική με τη θεματική ανάλυση. Οι ψηφιακές ιστορίες αντιμετωπίζονται ως σχέδια (designs) και αξιοποιούνται οι έννοιες του μετασχηματισμού, της μεταγωγής και της διαμεσολάβησης. Η ανάλυση των δεδομένων της έρευνας ανέδειξε το σπουδαίο εύρος των δυνατοτήτων της ψηφιακής αφήγησης και τη δυναμική της για την ανανέωση της λογοτεχνικής εκπαίδευσης. Η ψηφιακή αφήγηση φάνηκε ότι μπορεί να συμβάλει στην κινητοποίηση των μαθητών και την προώθηση της φιλαναγνωσίας, την καλλιέργεια παραδοσιακών και σύγχρονων γραμματισμών και την άσκηση της κριτικής δημιουργικότητας.