Μαθητικός λόγος και αρχαία ελληνικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Θέμα της διατριβής είναι ο μαθητικός λόγος, τόσο ο αρχαιογλωσσικός όσο και για το μάθημα των αρχαίων ελληνικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα για τη γλωσσική διάστασή του. Κύριο υλικό το οποίο έγινε αντικείμενο ανάλυσης είναι διακόσια εξήντα μαθητικά γραπτά από τις πανελλαδικές εξετάσεις του 2016. Επίσης, στο αρχειακό υλικό που αξιοποιήσαμε περιλαμβάνονται συζητήσεις με μαθητές, μαθητικά βιβλία και τετράδια, γραπτά κριτήρια και άλλοι τρόποι πραγμάτωσης του μαθητικού λόγου. Η μεθοδολογική οπτική συντέθηκε σε διαλεκτική σχέση με την έρευνα και τη συλλογή του εμπειρικού υλικού καθώς και την επεξεργασία του. Με βασικό άξονα τα διδάγματα της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου αξιοποιήθηκαν ιστορικές, κοινωνιολογικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις για την ανάδειξη της κοινωνικοπολιτισμικής πρακτικής που συνδέεται με την αρχαιότητα και την αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα. Η διερεύνηση της ρηματικής πρακτικής εντός της οποίας παράγεται ο μαθητικός λόγος έγινε αξιοποιώντας βασικές έννοιες από τη φουκωϊκή αρχαιολογία και τον τρόπο που τις υιοθέτησε η Κριτική Ανάλυση Λόγου όπως διαμορφώθηκε από τον Φλέρκλαφ. Τέλος τα κείμενα του μαθητικού λόγου προσεγγίστηκαν με βάση τη Συστημική Λειτουργική Γραμματική του Χαλλιντέι, αλλά και παραδοσιακές γραμματικές περιγραφές. Η ανάλυση που αποπειραθήκαμε ανέδειξε τις στάσεις που εκφράζει ο μαθητικός λόγος σχετικά με το μάθημα των αρχαίων ελληνικών, έτσι όπως εντάσσονται στην μακρά ιδεολογική και πρακτική χρήση της αρχαίας γλώσσας ως συνεκτικού στοιχείου για τον νέο ελληνισμό. Πρόκειται για ποικιλία στάσεων, ευδιάκριτος άξονας των οποίων συχνά αναδεικνύεται η αντίφαση ανάμεσα αφενός στην ιδεολογική αποδοχή και αφετέρου στην πρακτική απομάκρυνση από τη μελέτη του μαθήματος ή την ωφελιμιστική υποταγή στις απαιτήσεις του. Επίσης, ανέδειξε τα χαρακτηριστικά της αρχαιογλωσσίας που κατακτούν οι καλοί μαθητές, έτσι όπως αποτυπώνεται στα γραπτά δοκίμια των πανελλαδικών εξετάσεων. Πρόκειται για λόγο αποκομμένο από την αρχαία γραμματεία, με χαρακτηριστικά μίμησης της αττικής γλώσσας, μηχανικής αναπαραγωγής μορφολογικών στοιχείων των λέξεων και εκμάθησης μιας μεταγλώσσας χωρίς συσχέτιση με τη γλωσσική επίγνωση.