Εκπαίδευση σε ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες στο πλαίσιο της αγωγής υγείας στην Α' και Β΄τάξη του δημοτικού σχολείου

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται, σε όλο τον κόσμο, ένα ολοένα αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον που εστιάζει στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Πλήθος μελετών και μεταναλύσεων τεκμηριώνουν διαχρονικά την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων ενίσχυσης των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών και έχουν επηρεάσει σε υψηλό βαθμό το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών συστημάτων και τους στόχους των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η παρούσα μελέτη εξετάζει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος «Βήματα για τη ζωή» στις δύο πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Πρόκειται για ένα καθολικό πρόγραμμα προαγωγής της ψυχικής υγείας, διάρκειας 27 εβδομάδων, σχεδιασμένο να υλοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς της τάξης στο σχολικό πλαίσιο, που στοχεύει να ενισχύσει την κοινωνική και συναισθηματική επάρκεια των παιδιών ηλικίας 6-8 ετών. Το δείγμα της έρευνας, στην πιλοτική εφαρμογή για την αξιολόγησή του ήταν 2691 μαθητές σχολείων του νομού Αττικής, από τους οποίους οι 1655 συγκρότησαν την Πειραματική Ομάδα και οι 1036 την Ομάδα Ελέγχου. Για τη μέτρηση των μεταβολών στις στάσεις και τις συμπεριφορές των παιδιών χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο, ο δείκτης αξιοπιστίας και εσωτερικής συνοχής (alpha Cronbach) του οποίου κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα, μεταξύ 0.85 και 0.95. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι υλοποίησαν τον πρόγραμμα, στην αρχή (πριν την παρέμβαση) και στο τέλος (μετά την παρέμβαση) της σχολικής χρονιάς. Οι διαστάσεις που αξιολογήθηκαν ήταν: συγκέντρωση προσοχής, συμμετοχή/συνεργασία στην τάξη, αναγνώριση και διαχείριση συναισθημάτων, εκδήλωση λεκτικής/συναισθηματικής επιθετικότητας, εκδήλωση σωματικής επιθετικότητας, θυματοποίηση, ενσυναίσθηση, δεξιότητες φιλίας/κοινωνική επάρκεια, επίλυση προβλημάτων, υπευθυνότητα. Επίσης, μετρήθηκε η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδωσαν στατιστικά σημαντική διαφορά στη βελτίωση (p<0,001) ανάμεσα στην Πειραματική Ομάδα και την Ομάδα Ελέγχου σε όλες τις διαστάσεις ακόμη και όταν η Ομάδα Ελέγχου εμφάνιζε στατιστικά σημαντική μεταβολή μεταξύ των δύο μετρήσεων. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν αντίστοιχες έρευνες που τεκμηριώνουν διεθνώς την χρησιμότητα των προγραμμάτων προαγωγής της ψυχικής υγείας στο σχολικό πλαίσιο και επισημαίνουν τον κρίσιμο ρόλο του εκπαιδευτικού στην υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων.