Οι μύθοι και η λειτουργία τους στο έργο Ibis του Οβιδίου

Ο Ibis αποτελεί ένα ποίημα αρών, γραμμένο κατά τη διάρκεια της εξορίας του Οβιδίου στους Τόμους. Mέχρι σήμερα δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με την ακριβή χρονολογία συγγραφής του. Στο ποίημα αυτό η ποιητική persona που ο Οβίδιος δημιουργεί στην ποίηση της εξορίας εξαπολύει μυθολογικές και ιστορικές αρές εναντίον ενός εχθρού που έχει το ψευδώνυμο Ibis. Παραμένει αμφίβολο κατά πόσο ο εχθρός αυτός είναι υπαρκτός ή αποκύημα της φαντασίας του ποιητή. Σε κάθε exemplum ο ποιητής εύχεται στον Ibis να πάθει ό,τι και ο εκάστοτε μυθολογικός ή ιστορικός ήρωας. Οι αρές έχουν συντεθεί με τρόπο αινιγματικό, αφού το όνομα του εμπλεκόμενου ήρωα σπανίως καταγράφεται. Τις περισσότερες φορές περιγράφεται ένα περιστατικό από τη ζωή του ήρωα, συνήθως δηλωτικό της ταυτότητάς του, ή ο ήρωας αναφέρεται με το πατρωνυμικό του. Εξάλλου, κάθε αρά διατυπώνεται συνοπτικά, αφού η πιο εκτενής δεν ξεπερνάει τους δύο στίχους και η πιο σύντομη το ένα ημιστίχιο. Η αινιγματικότητα και οι γρήγορες εναλλαγές των exempla οδήγησαν στον χαρακτηρισμό του ποιήματος ως jeu d’esprit, χαρακτηρισμός που αποτελεί αντικείμενο συζήτησης στον πρόλογο αυτής της διατριβής. Αντικείμενο αυτής της διατριβής αποτελεί η μελέτη της αποτελεσματικότητας εκείνων των μυθολογικών παραδειγμάτων των οποίων οι ήρωες παρουσιάζουν ηθικό υπόβαθρο τέτοιο, ώστε να αμφισβητείται ο επιτυχής παραλληλισμός τους με τον Ibis. Σκοπό τυπικά των αρών αποτελεί ο εκφοβισμός του αποδέκτη τους. Βάσει αυτού του κριτηρίου εξετάζεται και κατά πόσον εν τέλει τελεσφορούν οι αρές που αφορούν μυθολογικούς ήρωες των οποίων η ζωή είχε αίσια έκβαση, αν και όχι πάντα με τρόπο ευδιάκριτο. Αναλύεται επίσης και ο προβληματισμός που γεννάται λόγω της δυσκολίας ταύτισης των ηρώων αυτών με τον Ibis. Εξαιτίας της δυσκολίας αυτής εγείρονται ερωτήματα ως προς την επιτυχία και αποτελεσματικότητα ακόμα και μυθολογικών παραδειγμάτων που αφορούν μυθολογικούς χαρακτήρες με γνήσια ηρωικά χαρακτηριστικά. Σε αντίθεση με τα άλλα έργα της εξορίας, στα οποία το βίωμα του εξόριστου ποιητή περιορίζεται σε παρακλήσεις και σπάνιες εκρήξεις ελεγχόμενης οργής, στον Ibis η επιθετική persona του ποιητικού υποκειμένου μοιάζει να απηχεί τα βιώματα και τη συναισθηματική κατάσταση του εξόριστου Οβιδίου. Υπό το πρίσμα αυτό αλλά και του προαναφερθέντος jeu d’esprit εξετάζονται συγκεκριμένα μυθολογικά exempla‧ όλα τα παραδείγματα έχουν επιλεγεί βάσει του προβληματισμού που εγείρουν ως προς την αποτελεσματικότητά τους, προβληματισμός που προκύπτει από το αν όντως ο Ibis μπορεί να ταυτιστεί με τον εκάστοτε μυθολογικό χαρακτήρα. Επομένως, είτε πρόκειται για ποίημα γραμμένο με διάθεση όντως ζοφερή είτε συνετέθη με διάθεση παιγνιώδη, ο αναγνώστης καλείται να διερευνήσει το ποιόν και τα γεγονότα της ζωής των χαρακτήρων των παραδειγμάτων που χρησιμοποιεί ο Οβίδιος και αναπόφευκτα να διερωτηθεί αν ο ποιητής έχει κάνει επιτυχείς επιλογές.