Θεωρήσεις της γυναικείας φύσης και εκπαίδευσης στην πρώιμη νεότερη Ιταλία

Στην διδακτορική διατριβή εξετάζονται όψεις του ζητήματος της εκπαίδευσης και της ανατροφής των γυναικών κατά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα. Κύριος στόχος της διατριβής ήταν η ανάδειξη του κανονιστικού λόγου αλλά και των αντιθετικών απόψεων αναφορικά με τα όρια και τις δυνατότητες της γυναικείας εκπαίδευσης και ανατροφής στην πρώιμη νεότερη Ιταλία. Κεντρικό ζήτημα εξέτασης αποτέλεσε η ανάδειξη των προσδοκιών, ανδρών και γυναικών συγγραφέων, από την εκπαίδευση που εκείνες θα λάμβαναν όπως και ο κίνδυνος, η ισχύς και ο αντίκτυπος, που η γνώση θα μπορούσε να επιφέρει στις ζωές των γυναικών και στην κοινωνία ευρύτερα. Με την έρευνά μου αυτή επιχείρησα να συμβάλω στην εξέταση της ιστορίας της εκπαίδευσης των γυναικών στην πρώιμη νεότερη Ιταλία μέσω της αποτύπωσης ιδεών και νοοτροπιών για την έννοια της εκπαίδευσης, διερευνώντας το ζήτημα ευρύτατα και όχι βάσει μόνο ορισμένων μελετών περίπτωσης και της εξέτασης τομών, προβληματοποιώντας την έννοια της «μεταρρύθμισης» και των διαφόρων μεταρρυθμίσεων στη διάρκεια των τριών αιώνων υπό εξέταση και την επίδρασή τους στην εκπαίδευση των γυναικών. Στην προσέγγισή μου έχουν χρησιμοποιηθεί τα μεθοδολογικά εργαλεία της διανοητικής ιστορίας, της πολιτισμικής, της κοινωνικής ιστορίας και της ιστορίας του φύλου, ενώ δίδεται ιδιαίτερο βάρος στη μελέτη των ιδεών για τη γυναικεία εκπαίδευση και φύση εντός του πλαισίου ή μάλλον των πλαισίων στα οποία αυτές αναδύθηκαν. Για να επιτευχθεί συγκειμενοποίηση του λόγου για τις γυναίκες, λαμβάνονται υπόψη ο ιστορικός χρόνος, ο τόπος, οι συνέχειες και οι ασυνέχειες με στόχο την ένταξη των ιδεών και των απόψεων των συγγραφέων, ανδρών και γυναικών, στις κοινωνικές, στις πολιτικές και στις θρησκευτικές εξελίξεις της περιόδου. Οι πηγές μου συνιστούν έργα που εκδόθηκαν σε τυπογραφεία της Ιταλίας και της Δύσης κατά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, μελετώνται πραγματείες για τη γυναικεία εκπαίδευση και φύση, κατηχητικά έργα, θεατρικές κωμωδίες, πρακτικά ακαδημαϊκών συνεδριάσεων, καταστατικά Ακαδημιών, μεταφράσεις έργων από ευρωπαϊκές γλώσσες στην ιταλική από γυναίκες μεταφράστριες, ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί και πολιτικά φυλλάδια που αναφέρονταν στη θέση των γυναικών και στην αναγκαιότητα να λαμβάνουν οι γυναίκες εκπαίδευση. Η διατριβή αποτελείται από την εισαγωγή και διαρθρώνεται σε δύο μέρη το καθένα αποτελούμενο από τρία κεφάλαια, ενώ ολοκληρώνεται με επίμετρο. Στο πρώτο μέρος με τίτλο Απόψεις και πρακτικές για την εκπαίδευση στην πρώιμη νεότερη Ιταλία (16ος-17ος αι.), μελετάται ο κανονιστικός και αντιρρητικός προς αυτόν λόγος ανδρών και γυναικών για την εκπαίδευση των γυναικών κατά την περίοδο της Καθολικής Μεταρρύθμισης και ο ρόλος των γυναικών ως φορέων εκπαίδευσης. Στο δεύτερο μέρος με τίτλο Η συζήτηση για την εκπαίδευση των γυναικών στην Ιταλία κατά τον 18ο αιώνα: κανονικότητα και υπερβάσεις, μελετώνται οι επιδράσεις του Διαφωτισμού και του πεφωτισμένου Καθολικισμού στο ζήτημα της εκπαίδευσης των γυναικών. Στο επίμετρο με τίτλο Περίοδος της Γαλλικής Επανάστασης: Απόψεις για τη γυναικεία χειραφέτηση και εκπαίδευση στον ιταλικό χώρο, εξετάζεται συνοπτικά το ζήτημα της γυναικείας εκπαίδευσης και θέσης στην κοινωνία έπειτα από τη διάδοση των επαναστατικών ιδεών λόγω της Γαλλικής Επανάστασης και της εισχώρησης των δημοκρατικών και μετέπειτα αυτοκρατορικών Γάλλων στην Ιταλία, ενώ συνιστάται η ανάγκη μιας εμβριθέστερης μελέτης. Η διατριβή τέλος αναδεικνύει στον Επίλογο την ισχύ της εκπαίδευσης και την καταλυτική σημασία αυτής για τον αυτο- και έτερο-προσδιορισμό των ανθρώπων, καθώς αποτελούσε παράγοντα ανυπακοής, υποταγής αλλά και διαφοροποίησης.