Η έννοια της πλάνης από τη φιλοσοφία στο σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό

Η παρούσα διατριβή στρέφει το φακό στην έννοια της πλάνης, έννοια φιλοσοφική, προκειμένου να διερευνήσει τη συνθήκη ανάδειξής της σε σχεδιαστικό εργαλείο του σύγχρονου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αλλά και το ρόλο της στη δημιουργία ποικίλων ποιοτήτων του χώρου. Το εννοιολογικό – σχεδιαστικό εργαλείο, αποτελεί αφετηρία για τη διερεύνηση των ποιοτήτων του εκάστοτε χώρου, σηματοδοτεί πολλές φορές σημεία – καμπές στην εξέλιξη της αρχιτεκτονικής. Η έρευνα εξετάζει την πλάνη –ως τέτοιο εργαλείο μέσα από την πρακτική της θόλωσης (blurring), - και αναζητά τους τρόπους σύνδεσής της με περιόδους κλυδωνισμού κατά την εξέλιξη του αρχιτεκτονικού αντικειμένου στη σύγχρονη εποχή, προκειμένου να αναδείξει συστήματα πολλαπλών νοηματοδοτήσεων που θέτουν υπό αμφισβήτηση ισχύοντα πλαίσια και κανόνες σύλληψης και οργάνωσης του χώρου, οδηγώντας, πολλές φορές, σε νέες καταστάσεις. Η έρευνα μελετά αρχικά την έννοια της πλάνης στο πεδίο της φιλοσοφίας, τους μετασχηματισμούς και τις ερμηνείες που δέχεται κατά την περίοδο του μεταστρουκτουραλισμού στη συνύφανσή της με τις έννοιες της ασάφειας και της απροσδιοριστίας, εστιάζοντας στην άτυπη πλάνη της αμφιλογίας (amphiboly). Στη συνέχεια, η έρευνα εξετάζει την εφαρμογή της στο πεδίο της αρχιτεκτονικής, στο θεωρητικό της Λόγο, μέσα από τον μηχανισμό της αμφιλογίας (ή συντακτικής αμφισημίας) και κυρίως στον εφαρμοσμένο της Λόγο, μέσα από την πρακτική της θόλωσης και τις τροπικότητές της (κυριολεκτική, φαινομενική, εννοιολογική), επιλέγοντας τρία έργα σύγχρονων αρχιτεκτόνων (Blur Building / Diller + Scofidio, Sendai Médiathèque / Toyo Ito, Aronoff Center for Design & Art / Peter Eisenman). Η έρευνα εντοπίζεται στην περίοδο από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 (ρεύμα αποδόμησης) έως τις αρχές του 21ου αιώνα (εποχή της πληροφορίας), μια μεταβατική περίοδο για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, με έντονες κοινωνικές αλλαγές που αναπόφευκτα επηρέασαν και το πεδίο της αρχιτεκτονικής. Ειδικότερα, η διατριβή υποστηρίζει, ότι η αμφιλογία, λειτουργεί ως ένας μηχανισμός που επιτρέπει στο αρχιτεκτονικό αντικείμενο να επιδέχεται πολλαπλές νοηματοδοτήσεις, και η θόλωση, ως μια πρακτική που επιχειρεί να το αποφορτίσει από το σημασιολογικό του περιεχόμενο και κατ’ επέκταση να το αποδεσμεύσει από το κανονιστικό του πλαίσιο για να το κάνει να λειτουργήσει ως ‘ανοιχτό’ κείμενο ποικίλων αναγνώσεων και κατανοήσεων. Η διατριβή στοχεύει, λοιπόν, στη μελέτη των ιδιαίτερων εννοιολογικών και σχεδιαστικών χαρακτηριστικών της πλάνης και στον εντοπισμό των αρχιτεκτονικών ποιοτήτων που επιχειρούν – έστω και με αφαιρετικό τρόπο – να προσδώσουν νέες ερμηνείες στο αρχιτεκτονικό αντικείμενο στα πλαίσια νέων διαδικασιών σχεδιασμού του χώρου και παράλληλα να ενεργοποιήσουν τον άνθρωπο στην κατεύθυνση αποδέσμευσής του από κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς. Στα νέα πλαίσια, λοιπόν, σχεδιασμού του χώρου, που προϋποθέτουν ένα περιβάλλον αλληλεπίδρασης δυνάμεων και μεταβλητών, η διερεύνηση της άτυπης πλάνης της αμφιλογίας μέσα από την πρακτική της θόλωσης, μπορεί να συμβάλλει στην αναζήτηση νέων εννοιολογικών – σχεδιαστικών εργαλείων τόσο στο πεδίο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, όσο και του σχεδιασμού του χώρου γενικότερα, των μηχανισμών και των προθέσεών του.