Ο ελληνικός εμφύλιος και η μετεμφυλιακή πραγματικότητα στην πεζογραφία της υπερορίας (1950-1955)

Η παρούσα διατριβή ερευνά τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνονται ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος και η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα μετά από αυτόν στα πεζογραφικά κείμενα Ελλήνων λογοτεχνών που εκδόθηκαν στη Ρουμανία κατά τα έτη 1950-1955. Οι συγγραφείς που μετακινήθηκαν από την Ελλάδα στις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ βίωσαν την απόρριψη και τον αποκλεισμό τους από το λογοτεχνικό περιβάλλον της πατρίδας τους. Τα πεζογραφικά κείμενα αποτελούν καταγραφές, με μικρή διαμεσολάβηση, χρήσιμες για τη πλαισίωση της ιστορικής αφήγησης, δημιουργήματα μιας κοινωνικής ομάδας, που συνιστά κοινότητα μνήμης. Έχοντας ενεργό πολιτική δράση και ανεπούλωτο το τραύμα της ήττας, επιδιώκουν τη δικαίωση και την επιβεβαίωση του αγώνα τους διατηρώντας την ελπίδα και την αισιοδοξία του επαναπατρισμού τους. Βιώνουν προβλήματα επιβίωσης και προσαρμογής ως πολιτικοί πρόσφυγες και αυστηρούς κομματικούς περιορισμούς με έντονη την αγωνία τους να μη γίνουν τα έργα τους αντικείμενο εκμετάλλευσης στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Υιοθετούν το ρεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και εναρμονίζονται στα κελεύσματα του Λογοτεχνικού Κύκλου, τμήματος της Επιτροπής Διαφώτισης, που κρίνει και γνωμοδοτεί για την έκδοση των έργων. Οι εμφατικές αναφορές αλλά και οι σιωπές των κειμένων εξετάστηκαν με σκοπό να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο οι λογοτέχνες ανέσυραν από τη μνήμη τους και διαχειρίστηκαν τα πρόσφατα ιστορικά γεγονότα. Επισημαίνεται η παρουσίαση της υπερβατικής αξίας του ΚΚΕ και οι εκτενείς αναφορές στο ηρωικό πνεύμα του ΔΣΕ. Καθώς συγκροτείται το αντικομμουνιστικό κράτος ασχολούνται με το καθεστώς των διώξεων αποτυπώνοντας την κατάσταση στις φυλακές και σε τόπους εξορίας, όπως η Μακρόνησος. Άλλες κοινωνικές ομάδες που αναδεικνύονται πρωταγωνιστές των λογοτεχνικών έργων είναι οι γυναίκες, οι νέοι και τα παιδιά.