Η γεωγραφία ως προσδιοριστικός παράγοντας των ξένων άμεσων επενδύσεων στους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών

Οι Ξένες Άμεσες Επενδύσεις είναι σημαντικές στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών υποδοχής, όπως είναι ευρέως γνωστό από την επιστημονική βιβλιογραφία. Η συμβολή τους κυρίως στο ισοζύγιο πληρωμών, την απασχόληση, τη μεταφορά ανώτερης τεχνολογίας και τη διάχυση αυξημένης παραγωγικότητας στις χώρες υποδοχής, έχει αναδειχθεί από πληθώρα ερευνητικών άρθρων και μελετών. Η Ελλάδα έχει ανάγκη τις Ξένες Άμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ) προκειμένου να σταθεροποιήσει την οικονομία της στη μεταμνημονιακή εποχή. Ένα από τα ισχυρά πλεονεκτήματα της Ελλάδας στην προσπάθειά της να τις προσελκύσει είναι η καλή φυσική γεωγραφία της, η οποία μπορεί να της δώσει το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων χωρών σε οικονομικούς κλάδους όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της επίδρασης των φυσικών γεωγραφικών πλεονεκτημάτων της Ελλάδας, γνωστών και ως ‘πρώτης φύσης’ γεωγραφία, στην επιλογή της χώρας ως τόπου επέκτασης των δραστηριοτήτων των ξένων επενδυτών. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχει εξεταστεί βιβλιογραφικά η συνολική επίδραση της γεωγραφίας ‘πρώτης φύσης’ και η μελέτη αυτή προσπαθεί να το πραγματοποιήσει εξετάζοντας μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται με αυτή. Δεν αρκείται όμως μόνο στη φυσική γεωγραφία της Ελλάδας, παρά εξετάζει και την επίδραση στις επιλογές των ξένων επενδυτών μιας σειράς παραγόντων της ‘δεύτερης φύσης’ γεωγραφίας της – η οποία σχετίζεται με την εγγύτητα μεταξύ οικονομικών παραγόντων – προσπαθώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να δώσει απαντήσεις στους ισχυρισμούς των φορέων χάραξης πολιτικής προσέλκυσης επενδύσεων, σχετικά με το αν και σε ποιο βαθμό τα γεωγραφικά πλεονεκτήματα της χώρας είναι ικανά να προσελκύσουν το ενδιαφέρων των ξένων επενδυτών. H διατριβή εστιάζει στην εξέταση δύο κλάδων μεγάλης σημασίας για την ελληνική οικονομία, αυτούς του τουρισμού και των μεταφορών, οι οποίοι ταυτόχρονα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά μιας χώρας. Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται μια συγκριτική ανάλυση α) μεταξύ της ‘πρώτης φύσης’ και ‘δεύτερης φύσης’ γεωγραφίας, β) μεταξύ των κλάδων του τουρισμού, των μεταφορών και άλλων σημαντικών κλάδων, όπως ο ενεργειακός, ο κατασκευαστικός και ο κλάδος λιανικού εμπορίου τροφίμων, ποτών ή καπνού, και γ) μεταξύ των εγχώριων και ξένων άμεσων επενδύσεων. Τέλος, η διατριβή εξετάζει και τη σημασία μιας σειράς από άλλους παράγοντες στη προσέλκυση επενδύσεων, όπως η ποιότητα των θεσμών, το εργατικό δυναμικό, η οικονομική σταθερότητα ή αστάθεια, η ακολουθούμενη φορολογική πολιτική και το ‘άνοιγμα’ του εμπορίου, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως μεταβλητές ελέγχου. Τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας συνοψίζονται στα εξής: Ορισμένοι παράγοντες ‘πρώτης φύσης’ γεωγραφίας της Ελλάδας είναι πιο σημαντικοί τόσο για τον τουρισμό όσο και για τις μεταφορές σε σχέση με τους άλλους κλάδους. Ακόμη, η ύπαρξη φυσικών πλεονεκτημάτων της χώρας, όπως η εγγύτητα στη θάλασσα και το κλίμα, είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση τουριστικών ΞΑΕ, ενώ η γεωγραφική θέση της χώρας φαίνεται ότι είναι ο πιο σημαντικός γεωγραφικός παράγοντας για την προσέλκυση ΞΑΕ στον κλάδο των μεταφορών.