Κλίση και οργάνωση κλιτικών παραδειγμάτων

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνάται η συγχρονική οργάνωση της ονοματικής κλιτικής μορφολογίας στον νου του φυσικού ομιλητή και η διαχρονική δυνατότητα αναδιάρθρωσης των κλιτικών παραδειγμάτων, είτε κάτω από την επίδραση ενδογλωσσικών παραγόντων είτε εξαιτίας της γλωσσικής επαφής. Η διατριβή οργανώνεται σε δύο τμήματα. Στο πρώτο τμήμα (κεφάλαια 1-4), επιχειρείται μία θεωρητική οριοθέτηση της διαδικασίας της κλίσης τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχονται επιχειρήματα ότι η κλίση αποτελεί τομέα της μορφολογίας. Επιπλέον, σε αντίθεση με την διχοτομική αντίληψη που επικρατεί στην βιβλιογραφία, σύμφωνα με την οποία η κλίση έχει χαρακτήρα είτε συνταγματικό είτε παραδειγματικό, η διατριβή προτείνει ότι η κλιτική μορφολογία έχει διττή φύση, και ότι η κλίση λειτουργεί παράλληλα άλλοτε συνταγματικά και άλλοτε παραδειγματικά. Χαρακτηριστική περίπτωση τον παραδειγματικών σχέσεων οι οποίες αναπτύσσονται στην κλίση είναι τα κλιτικά παραδείγματα και οι κλιτικές τάξεις. Οι τελευταίες είναι δυνατόν είτε να συμμορφώνονται με μία κανονική κατάσταση, όπως περιγράφεται από το μοντέλο της Κανονικής Τυπολογίας (Canonical Τypology· Corbett 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2011), είτε να αποκλίνουν από αυτήν, δημιουργώντας μορφολογικά φαινόμενα όπως η αλλομορφία, ο συγκρητισμός, η ετερόκλιση, η ελλειπτικότητα, και η υπεραφθονία. Σε διαχρονικό επίπεδο, επιχειρείται να μοντελοποιηθούν τα αίτια και οι μηχανισμοί με τους οποίους οι κλιτικές τάξεις είναι δυνατόν να μεταβάλλονται στον άξονα του χρόνου. Στο δεύτερο τμήμα της διατριβής (κεφάλαια 5-8), το θεωρητικό μοντέλο που διαμορφώθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια εφαρμόζεται για την μελέτη της ονοματικής κλιτικής μορφολογίας της Κατωιταλικής. Η διατριβή φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα νέο, πλήρες και δια-διαλεκτικά εφαρμόσιμο πρότυπο ως προς την συγχρονική και διαχρονική ανάλυση της ονοματικής κλιτικής μορφολογίας. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κατηγοριοποιήσεις, οι προταθείσες κλιτικές τάξεις δεν προκύπτουν από την άνωθεν επιβολή μοντέλων τα οποία έχουν δημιουργηθεί για άλλες γλωσσικές ποικιλίες. Στην διατριβή, οι κλιτικές τάξεις του συστήματος προκύπτουν μέσα από την ανάδειξη των κάθε φορά διαθέσιμων ομάδων κλιτικών επιθημάτων και των μεταξύ τους δυνατών συνδυασμών. Η επιλογή αυτή έχει ως αποτέλεσμα (α) την περιγραφή ενός συστήματος κοντά στην διαίσθηση του φυσικού ομιλητή, (β) το οποίο διαθέτει περιγραφική και (γ) ερμηνευτική επάρκεια. Η θέση ότι η μορφολογία αποτελεί αυτόνομο τομέα της γραμματικής ενισχύεται μέσα από την καταγραφή, την ανάλυση και την ερμηνεία φαινομένων μορφομικού χαρακτήρα. Επίσης, μέσα από τα δεδομένα της διατριβής, υποστηρίζεται ότι, τα πραγματικά γλωσσικά συστήματα αποκλίνουν από τον ιδεατό γλωσσικό κόσμο τον οποίο περιγράφει το τυπολογικό μοντέλο της κανονικής μορφολογίας. Εντούτοις, το μοντέλο αναδεικνύεται ως ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση φαινομένων τα οποία επιδρούν τόσο στην συγχρονική οργάνωση των κλιτικών παραδειγμάτων όσο και στην διαχρονική εξέλιξή τους. Τέλος, ως προς το επίπεδο της διαχρονικής μεταβολής των κλιτικών τάξεων, σε αντίθεση με την αντίληψη ότι η ένταση της επαφής είναι δυνατόν να αποτελεί αποκλειστικό παράγοντα καθορισμού της γλωσσικής αλλαγής (Thomason 2001, 2010), παρέχονται επιχειρήματα ότι για την γλωσσική αλλαγή τα ενδογλωσσικά χαρακτηριστικά είναι εξαιρετικά σημαντικά και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από κοινού με τους εξωγλωσσικούς παράγοντες.