Ο καθορισμός του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί ο καθορισμός του ύψους της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω μη περιουσιακής ζημίας, δηλαδή επί ηθικής βλάβης και ψυχικής οδύνης. Ο δικαστής καλείται να προσδιορίσει μια έννοια μη απομιμητή σε χρήμα, ενώ ο νομοθέτης δεν έχει προβεί στην καθιέρωση αξιολογικών κριτηρίων προς την κατεύθυνση αυτή, καταλείποντας το ζήτημα στην κατά περίπτωση απόφανση του δικαστή της ουσίας. Με αποτέλεσμα οι συναφείς δικαστικές αποφάσεις να είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένες και συνακόλουθα μη προβλέψιμες ως προς την έκβασή τους και μη ελέξγιμες ως προς την ορθότητά τους. Στην διατριβή λοιπόν γίνεται μια ευρεία θεωρητική και κυρίως νομολογιακή διερεύνηση για την αναζήτηση των πράγματι κρίσιμων κριτηρίων με βάση τα οποία ο δικαστής σχηματίζει στην πράξη την απόφανση του για το εκάστοτε εύλογο ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω μη περιουσιακής ζημίας στις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος, δηλαδή επί προσβολής της προσωπικότητας, κατά το άρθρ. 59 ΑΚ και επί αδικοπραξίας κατά το άρθρο 932 ΑΚ. Γίνεται διάκριση της νομολογίας με βάση το προσβαλλόμενο κάθε φορά έννομο αγαθό και κατόπιν διύλυσης των συναφών δικαστικών αποφάσεων διαγιγνώσκονται και ομαδοποιούνται τα κριτήρια που επιδρούν στην αξιολογική κρίση του δικαστή κατά τον προσδιορισμό της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης σε κάθε διαφορετικό είδος προσβολής. Παρατίθενται επίσης και επιλύονται επιμέρους ζητήματα που ανακύπτουν κατά την διερεύνηση του ζητήματος αυτού, όπως η νομική φύση της αξίωσης του άρθρ. 931ΑΚ. Στη συνέχεια αναζητήθηκε το νομιμοποιητικό έρεισμα των κριτήριων αυτών σε αξιολογικές εκτιμήσεις που περιέχει ο νόμος, νοούμενος ως το σύνολο των κανόνων δικαίου της έννομης τάξης. Διαγνώσθηκαν περί τα δεκαπέντε κριτήρια καθορισμού της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, τα οποία θεμελιώνονται αξιολογικά σε διατάξεις τόσο του Αστικού όσο και του Ποινικού Δικαίου. Ορισμένα από τα διαγνωσθέντα κριτήρια είναι: το «είδος της προσβολής» και το αξιολογικό πρότυπο των ΑΚ 59 και ΠΚ 79, η ένταση του αιτιώδους συνδέσμου κατά τα αξιολογικά πρότυπα των ΑΚ 298 εδ.β΄, 300 και 927, η «κατάσταση των μερών» σύμφωνα με το αξιολογικό πρότυπο της ΑΚ 918 και της ΠΚ 80 κ.α. Στη συνέχεια επισημάνθηκε ο τρόπος συνεργασίας των διαγνωσθέντων κριτηρίων στο διαμορφωθέν «κινητό σύστημα κριτηρίων», με βάση την αρχή της έντασης των συμφερόντων και την αρχή της σώρευσης των συμφερόντων. Καταλήγοντας, συνήχθησαν συμπεράσματα αναφορικά με τη νομική φύση του θεσμού της χρηματικής ικανοποίησης, ο οποίος εμφανίζεται να έχει διττή στόχευση, ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία εξετάζεται, αφενός αποκαταστατική, ορώμενη από την πλευρά του ζημιωθέντος, αφετέρου κυρωτική από τη σκοπιά του ζημιώσαντος, εμπεριέχουσα μομφή προς αυτόν, ανάλογα με τον βαθμό της υπαιτιότητάς του, την εμμονή του στην προσβλητική συμπεριφορά και τη γενικότερη στάση του απέναντι στα έννομα αγαθά του ζημιωθέντος. Τέλος, από τη συνολική διερεύνηση του ζητήματος συνάγεται ότι η εύλογη χρηματική ικανοποίηση αποτελεί αόριστη νομική έννοια το βάθος και το πλάτος της οποίας εξειδικεύονται με αντικειμενικά κριτήρια αντλούμενα από τους σκοπούς των κανόνων του δικαίου. Επομένως ασκείται αναιρετικός έλεγχος λόγω εσφαλμένης ερμηνείας των άρθρ. 59 ή 932 ΑΚ, κατ’ εφαρμογή του άρθρ. 559 §1ΚΠολΔ.