Μελέτη των μηχανισμών προσαρμογής στην υδατική καταπόνηση ποικιλιών αμπέλου διαφορετικής γεωγραφικής προέλευσης

Η επίδραση των υδατικών συνθηκών στη φυσιολογία και την ανατομία της αμπέλου καθώς και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ράγας, μελετήθηκαν για τρία συνεχόμενα έτη (2012-2013-2014) σε αμπελώνα στη Βόρεια Ελλάδα, για τις ποικιλίες Ξινόμαυρο, Αγιωργίτικο, Grenache noir και Syrah (Vitis vinifera L.). Εφαρμόστηκαν τρία επίπεδα άρδευσης (πλήρης αναπλήρωση των απωλειών μέσω της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας, μερική αναπλήρωση μέσω των απωλειών της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας και απουσία άρδευσης) από το στάδιο του περκασμού έως και τον τρυγητό, σε πλήρως τυχαιοποιημένο παραγοντικό σχέδιο. Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις του υδατικού δυναμικού και της ανταλλαγής αερίων, σε εβδομαδιαία βάση. Επίσης προσδιορίστηκε η φυσική αφθονία των σταθερών ισοτόπων του άνθρακα καθώς και οι μορφολογικές και ανατομικές προσαρμογές των στοματίων των φύλλων και των αγγείων των βλαστών των τεσσάρων ποικιλιών της μελέτης. Τέλος παρακολουθήθηκε η εξέλιξη των χημικών χαρακτηριστικών των σταφυλιών με έμφαση στις φαινολικές ουσίες. Μεταξύ των τριών μετρήσεων του υδατικού δυναμικού, το υδατικό δυναμικό του βλαστού αποτύπωσε με την μεγαλύτερη ακρίβεια την υδατική κατάσταση και των τεσσάρων ποικιλιών, μεταξύ των οποίων η ποικιλία Grenache noir (και δευτερευόντως η ποικιλία Ξινόμαυρο) φάνηκε να διαφοροποιείται από τις Syrah και Αγιωργίτικο, δείχνοντας μια μεγαλύτερη ευαισθησία στην απόκριση του στοματικού μηχανισμού. Οι ανταλλαγές των αερίων επηρεάστηκαν σημαντικά από την υδατική διαθεσιμότητα με τις χαμηλότερες τιμές να αντιστοιχούν στη μεταχείριση απουσίας άρδευσης ενώ ταυτόχρονα παρατηρήθηκε αύξηση της αποτελεσματικότητα χρησιμοποίησης του νερού με την πρόοδο της υδατικής έλλειψης. Τα φύλλα και οι κληματίδες των φυτών της μεταχείρισης απουσίας άρδευσης εμφανίστηκαν περισσότερο εμπλουτισμένα σε σταθερά ισότοπα του άνθρακα, γεγονός, που δείχνει ότι η συγκεκριμένη μέτρηση είναι σε θέση να παρέχει σημαντικές πληροφορίες της υδατικής κατάστασης των φυτών, καθώς οι διαφορές που παρατηρήθηκαν στο βαθμό εμπλουτισμού των φυτικών ιστών πιθανόν οφείλονται κατά κύριο λόγο στην απόδοση του φωτοσυνθετικού μηχανισμού, χωρίς όμως να αποκλείεται και η επίδραση μεταβολικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα κατά τα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Σε ότι αφορά τις μορφολογικές και ανατομικές μεταβολές στα βλαστικά όργανα, βρέθηκε, ότι για τις ποικιλίες Ξινόμαυρο και Grenache noir η υδατική έλλειψη οδήγησε σε αύξηση της πυκνότητας και μείωση των διαστάσεων των στοματίων του φύλλου ενώ το αντίθετο παρατηρήθηκε για την ποικιλία Syrah. Για την ποικιλία Αγιωργίτικο δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές. Πιο σταθερά ήταν τα αποτελέσματα όσον αφορά την μεταβολή του αριθμού και του μεγέθους των αγγείων του ξύλου υπό την επίδραση της υδατικής καταπόνησης, με περισσότερα αλλά μικρότερων διαστάσεων αγγεία, σε όλες τις ποικιλίες. Ανάμεσα στις ποικιλίες οι Ξινόμαυρο και Grenache noir παρουσίασαν αγγεία μεγαλύτερων διαστάσεων. Η ανθοκυανική σύσταση των φλοιών της ράγας επηρεάστηκε θετικά υπό συνθήκες έλλειψης νερού σε όλες τις ποικιλίες, όμως οι σχετικές αναλογίες των επιμέρους μορφών των ανθοκυανών διέφεραν ανάλογα με την ποικιλία. Έτσι για το Ξινόμαυρο η υδατική έλλειψη οδήγησε στη σύνθεση περισσότερο σταθερών μορφών ανθοκυανών, ενώ στην ποικιλία Αγιωργίτικο παρατηρήθηκε το αντίθετο. Οι συγκεντρώσεις των ταννινών στους φλοιούς και τα γίγαρτα, δε φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά από τις υδατικές συνθήκες μετά τον περκασμό.