Μελέτη των ερεθισμάτων του ελαιοκάρπου και της επίδρασής τους στην ανάπτυξη και συμπεριφορά του δάκου της ελιάς, με στόχο την ανάπτυξη νέων τροφικών ελκυστικών ουσιών

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετήθηκε η επίδραση του ελαιοκάρπου και ιδιαίτερα ορισμένων πτητικών ερεθισμάτων, στη βιολογία και συμπεριφορά του δάκου της ελιάς Bactrocera oleae Rossi (Diptera: Tephritidae). Προσδιορίστηκαν πτητικές ουσίες που εκλύονται από τον ελαιόκαρπο κατά την ανάπτυξή του και αξιολογήθηκε η επίδρασή τους, στην αναπαραγωγή και διάρκεια ζωής του εντόμου. Μελετήθηκαν οι αντιδράσεις και η προσέλκυση των εντόμων στις πτητικές ουσίες του ελαιοκάρπου, με τη χρήση κατάλληλου ολφακτομέτρου. Απώτερος στόχος των πειραμάτων ήταν η απόκτηση γνώσεων για τη σχέση του δάκου της ελιάς με τον ελαιόκαρπο και η εφαρμογή αυτών ώστε να δημιουργηθεί ένα μίγμα πτητικών ουσιών του ελαιοκάρπου με ισχυρή προσελκυστική δράση και θετική επίδραση στην αναπαραγωγή του εντόμου. Στην πρώτη ομάδα πειραμάτων, μελετήθηκε η επίδραση του ελαιοκάρπου, μέσω ερεθισμάτων επαφής ή/και πτητικών ουσιών που εκλύονται από αυτόν, στην αναπαραγωγή του δάκου της ελιάς. Επιπλέον, το μεγάλο μέγεθος των ελαιοκάρπων ευνόησε τις επισκέψεις και την ωοπαραγωγή των ατόμων σε αυτούς, ιδιαίτερα όταν τα έντομα δέχονταν και την επίδραση των πτητικών ερεθισμάτων. Σε μία άλλη ομάδα πειραμάτων, προσδιορίστηκαν οι πτητικές ουσίες που εκλύονται από ελαιοκάρπους της ποικιλίας Μεγαρίτικη, σε τρία στάδια ανάπτυξής τους. Προσδιορίστηκαν περισσότερες από 40 πτητικές ουσίες, από τις οποίες, οι n-octane, α-pinene ή ethyl hexanol, ευνόησαν τόσο τη σύζευξη όσο και την ωοπαραγωγή. Επίσης, έκθεση των ενήλικων ατόμων σε μίγμα που αποτελείται από τις ουσίες n-octane : α-pinene : limonene : ethyl hexanol : nonanal : n-dodecane : decanal : n –tetradecane, προκάλεσε σημαντική αύξηση στο ποσοστό σύζευξης και στην ωοπαραγωγή. Προκειμένου να διαπιστωθεί η φύση των πτητικών ουσιών που εκλύονται από τον ελαιόκαρπο, μελετήθηκε η προσελκυστικότητα τους για ωοπαραγωγή καθώς και η επίδρασή τους στη διάρκεια ζωής συζευγμένων θηλυκών, σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Το μίγμα των πτητικών ουσιών, φαίνεται να ευνόησε ιδιαίτερα την προσέλκυση και την ωοπαραγωγή των θηλυκών ατόμων. Το μίγμα των ουσιών προσέλκυσε σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό θηλυκών και αρσενικών ατόμων σε σχέση με τον μάρτυρα, όπως διαπιστώθηκε με χρήση κατάλληλου τύπου ολφακτομέτρου. Στη διάρκεια πειραμάτων υπαίθρου που έγιναν σε ελαιώνα, το μίγμα βρέθηκε να προσελκύει μεγάλο αριθμό ενήλικων ατόμων. Τα αποτελέσματα της διατριβής έχουν ιδιαίτερη σημασία, με τη δημιουργία ενός μίγματος πτητικών ουσιών του ελαιοκάρπου που βρέθηκε να έχει ισχυρή προσελκυστική δράση και θετική επίδραση στη σύζευξη και ωοπαραγωγή. Οι αντιδράσεις του εντόμου στις πτητικές ουσίες του ελαιοκάρπου έχουν ιδιαίτερη θεωρητική σημασία αφού συμβάλλουν στην κατανόηση της σχέσης του εντόμου με το φυτό ξενιστή του. Τα αποτελέσματά μπορούν επίσης να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ισχυρού προσελκυστικού δολώματος για ενήλικα του δάκου της ελιάς, με βάση τις πτητικές ουσίες του ελαιοκάρπου. Ακόμη, η ευνοϊκή επίδραση των πτητικών ουσιών του ελαιοκάρπου στη σύζευξη και ωοπαραγωγή του εντόμου, μπορεί να έχει ιδιαίτερη σημασία στη βελτίωση της μαζικής εκτροφής.