Το ψυχικό τραύμα και η ανάλυσή του

Πληθώρα δεδομένων σε σχέση με τον σχολικό εκφοβισμό/θυματοποίηση υποδεικνύουν μια σειρά ατομικών, οικογενειακών και σχολικών παραμέτρων που λειτουργούν ως παράγοντες προστασίας/επικινδυνότητας για την εμπλοκή των παιδιών/ εφήβων, ως θύτες ή ως θύματα. Η ποιότητα των δεσμών/γονικών στάσεων έχουν αναδειχτεί ως σημαντικές διαστάσεις της ψυχικής ευαλωτότητας (συνθήκη θυματοποίησης) και της σκόπιμης επιθετικότητας. Η θυματοποίηση/εκφοβισμός παράγει υψηλά επίπεδα ψυχικού τραύματος και συναισθηματικών/συμπεριφορικών αντιδράσεων, με την ψυχιατρική έννοια του όρου (DSM), που διαταράσσουν την ομαλή ψυχοκοινωνική/ σχολική εξέλιξη των μαθητών.Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκαν οι μορφές του ψυχικού τραύματος σε σχέση με τον σχολικό εκφοβισμό και τους γονικούς τύπους δεσμού σε 433 μαθητές (8-16 χρόνων) σε αντιπροσωπευτικό δείγμα από πόλεις της Ελλάδα. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν (α) η Κλίμακα Olweus για τον εκφοβισμό/θυματοποίηση, (β) η Κλίμακα μέτρησης του τραύματος (CROPS), (γ) το Ερωτηματολόγιο διερεύνησης των γονικών δεσμών (PBI), (δ) Ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών του παιδιού(SDQ-Hel). Η επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση ανέδειξε μια σειρά μοντέλων διαδρομών (pathways analysis) συνδυάζοντας τις παραμέτρους: (α) τέσσερις διαστάσεις γονικού δεσμού, (β) επίπεδα /συμπτωμάτων ψυχικού τραύματος, (γ) είδος θυματοποίησης/εκφοβισμού. Ένα από τα βασικά ερωτήματα της έρευνας μας ήταν το ακόλουθο: με βάση τους γονικούς τύπους συμπεριφοράς/ δεσμού (φροντίδα, υπερπροστασία, αδιαφορία, ενθάρρυνση της ψυχικής αυτονομίας) ποια είναι τα επίπεδα και τα είδη των τραυματικών αντιδράσεων (Κατάθλιψη, Ψυχική απόσχιση, Σωματοποίηση, Αποφευκτική διαταραχή) σε σχέση με τις μορφές εκφοβισμού και πως διαμορφώνονται οι ρόλοι εκφοβισμού/ θυματοποίησης. Στην παρουσίαση θα συζητηθεί και θα αναλυθεί το συγκεκριμένο μοντέλο που αναδεικνύει πως συγκεκριμένοι τύποι δεσμού παράγουν συγκεκριμένες συναισθηματικές αντιδράσεις σε σχέση με το τραύμα και τον εκφοβισμό. Ένα από τα βασικά δεδομένα είναι ο αρνητικός ρόλος της υπερπροστατευτικής στάσης των γονέων (αγχώδους και ελεγκτικής/ επιθετικής) και οι συναισθηματικές αντιδράσεις/κίνδυνοι θυματοποίησης που προκύπτουν, για το σύνολο του δείγματος.