Αστικοί μετασχηματισμοί στην εποχή της κρίσης, με αφορμή τις μεταλλαγές των δραστηριότητων και των πολεοδομικών πολιτικών στον Ελαιώνα της Αθήνας

Στον πυρήνα της προβληματικής της διατριβής βρίσκονται η διερεύνηση και η δυνατότητα κατανόησης των αστικών μετασχηματισμών της σύγχρονης εποχής καθώς και η σχέση τους με τις πολιτικές για τον αστικό χώρο και τις αναπλάσεις. Για τη διερεύνηση των ερωτημάτων χρησιμοποιούνται μεικτές μέθοδοι έρευνας μεταξύ των οποίων κεντρικό ρόλο έχει η "μελέτη περίπτωσης", ως πεδίο εμβάθυνσης στην κατανόηση μηχανισμών, συσχετίσεων και σύνθετων πρακτικών. Μελέτη περίπτωσης αποτελεί ο Ελαιώνας της Αθήνας και η έρευνα εστιάζει στην εποχή μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως to 2011. Η περιοχή του Ελαιώνα έχει στρατηγική θέση στο λεκανοπέδιο της Αττικής, ανάμεσα στην Αθήνα και τον Πειραιά. Σε όλες τις φάσεις εξέλιξής της, αποτελεί έναν ουσιώδη πόρο του παραγωγικού δυναμικού της Αθήνας. Επιπλέον, συζητήθηκε και μελετήθηκε στο παρελθόν ως ένας χώρος σε κρίση και σχεδιάστηκε ως χώρος υποδοχής της διπλής ανάπλασης Βοτανικού - Λ. Αλεξάνδρας. Οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές της μεταπολεμικής ανάπτυξης (1950-1974) ήταν καθοριστικές για την εξέλιξή της και τη διαμόρφωση της «πίσω αυλής» για την πόλη της Αθήνας. Το περιεχόμενο της «πίσω αυλής» εμπλουτίστηκε στα χρόνια που ακολούθησαν. Η τριτογενοποίηση επήλθε ως αποτέλεσμα της διεύρυνσης των χρήσεων μεταφορών και αποθήκευσης και εν συνεχεία με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων υπηρεσιών - γραφείων και μεγάλων εγκαταστάσεων εμπορίου - ψυχαγωγίας. Η πρόσφατη κρίση επέδρασε στον Ελαιώνα εντείνοντας προϋπάρχουσες τάσεις. Κύρια αποτελέσματα η φτωχοποίηση του πληθυσμού, η μείωση της απασχόλησης, η συνέχιση της αποβιομηχάνισης και του κλεισίματος επιχειρήσεων. Η δομή των κεφαλαίων της διατριβής επιχειρεί να αποδώσει τη μεθοδολογική θεώρηση και μια ερευνητική πορεία κατά την οποία η θεωρία διαπλέκεται με την ποσοτική και ποιοτική τεκμηρίωση στα επιμέρους κεφάλαια, τα οποία συγκροτούν ενότητες (και τα βήματα) της ερευνητικής αναζήτησης. Ο Ελαιώνας «συστήνεται» ως το πεδίο της έρευνας, μέσα από το παράδειγμα ενός εντοπισμένου τμήματός του, το οποίο υπαινίσσεται τα θέματα που θα αναπτυχθούν στη συνέχεια. Ύστερα ερευνάται το θεσμικό πλαίσιο του σχεδιασμού που σχετίζεται με τον Ελαιώνα και γίνεται εμβάθυνση σε παραδείγματα της διεθνούς εμπειρίας, τα οποία και ο εγχώριος σχεδιασμός επικαλείται ως καλές πρακτικές. Στο τέλος παρουσιάζεται η έρευνα για το σύνολο της περιοχής του Ελαιώνα και τα συμπεράσματα της διατριβής. Η έννοια της γενεαλογίας αναδεικνύεται ως κεντρικής σημασίας για τη διερεύνηση και κατανόηση της σχέση των κρίσεων με τον χώρο. Σχετίζεται ευρύτερα με τις κρίσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, τις σχέσεις μεταξύ τους αλλά και με τον χώρο ειδικότερα. Παραπέμπει ταυτοχρόνως και σε πληθώρα πεδίων και πρακτικών, προβληματικών διαστάσεων του όλου συστήματος σχεδιασμού και των προτεραιοτήτων που υιοθετήθηκαν στην Ελλάδα στις πρόσφατες δεκαετίες.