Ανάπτυξη δυναμικού προτύπου υλοποίησης τεχνικών έργων με τη μέθοδο σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)

Σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν η μελέτη της δυναμικής συμπεριφοράς των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε επίπεδο χώρας. Η μεθοδολογική προσέγγιση που χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό είναι η Δυναμική Συστημάτων (System Dynamics). Αρχικά, διεξήχθη εκτενής βιβλιογραφική ανασκόπηση για να καταγραφούν τα ζητήματα που σχετίζονται με τις ΣΔΙΤ και τις επιδόσεις τους. Από την επισκόπηση προέκυψε ότι η ζήτηση της αγοράς ή ο όγκος χρήσης είναι μια κρίσιμη παράμετρος της οικονομικής βιωσιμότητας είτε στις ΣΔΙΤ με πληρωμές χρηστών είτε στις ΣΔΙΤ με πληρωμές διαθεσιμότητας. Επιπλέον, η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι οι περισσότερες μελέτες που σχετίζονται με τη διαχείριση κινδύνων στις ΣΔΙΤ περιγράφουν τις αιτιώδεις επιδράσεις είτε σε γενικό επίπεδο είτε χρησιμοποιώντας μελέτες περίπτωσης. Στη συνέχεια, αναπτύξαμε δύο δυναμικά πρότυπα βασισμένα στην Θεωρία της Δυναμικής Συστημάτων. Το πρώτο αφορά τις ΣΔΙΤ με πληρωμές διαθεσιμότητας (Πρότυπο 1), ενώ το δεύτερο τις ΣΔΙΤ με πληρωμές χρηστών (Πρότυπο 1). Κάθε πρότυπο προσομοιώθηκε σε προκαθορισμένο μελλοντικό χρονικό ορίζοντα για να εκτιμηθούν οι οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμες στρατηγικές διαχείρισης των εθνικών προγραμμάτων ΣΔΙΤ. Η βιωσιμότητα ορίζεται ως η μακροπρόθεσμη ικανότητα των συμμετεχόντων φορέων - δηλ. του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας - να διατηρούν τις ενεργές ΣΔΙΤ και να επωφελούνται από αυτές. Ειδικότερα, σε πρώτη φάση αναπτύχθηκε το διάγραμμα επιρροής του κάθε προτύπου. Το διάγραμμα επιρροής αποτυπώνει τους κυκλικούς βρόχους του συστήματος και αποκαλύπτει τις αναδράσεις που προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των στοιχείων του συστήματος. Με τις αναδράσεις εξασφαλίζεται ότι τα συστήματα που σχεδιάστηκαν είναι κλειστά, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση για τη μελέτη της συμπεριφοράς δυναμικών συστημάτων. Επίσης, αναδεικνύεται η δυναμική πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει το σύστημα ανάπτυξης και διαχείρισης των εθνικών προγραμμάτων ΣΔΙΤ. Στη συνέχεια, το διάγραμμα επιρροής του κάθε προτύπου μετατράπηκε σε διάγραμμα ροής, με το οποίο αποτυπώνονται οι μαθηματικές σχέσεις που προσδιορίζουν τη δομή και τους κανόνες λειτουργίας του κάθε συστήματος και δημιουργήθηκε ο κώδικας του κάθε προτύπου χρησιμοποιώντας την ειδική προσομοιωτική γλώσσα προγραμματισμού Powersim 2.5c. Τα δύο πρότυπα ελέγχθηκαν για την εγκυρότητά τους σύμφωνα με τις αρχές της θεωρίας Δυναμικής Συστημάτων και πέρασαν επιτυχώς όλες τις δοκιμές. Ακολούθησε ανάλυση ευαισθησίας του κάθε συστήματος με εκτεταμένους πειραματισμούς για να αναδειχθούν οι κύριες επιδράσεις καθώς και οι αλληλεπιδράσεις δεύτερης και τρίτης τάξης για την εξάρτηση της βιωσιμότητας των ΣΔΙΤ από εξωτερικές παραμέτρους. Συγκεκριμένα, επιλέχθηκαν είκοσι παράμετροι, όπως το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, ο φόρος εισοδήματος, το κόστος του ιδιωτικού κεφαλαίου για τις ΣΔΙΤ, το κόστους κατασκευής και οι καθυστερήσεις στην κατασκευή των έργων. Σε κάθε πρότυπο, οι παράμετροι ταξινομήθηκαν στις ακόλουθες θεματικές ομάδες: το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τα χαρακτηριστικά των έργων ΣΔΙΤ, το χρηματοοικονομικό περιβάλλον, οι κυβερνητικές πολιτικές και οι κίνδυνοι. Τα αποτελέσματα προσομοίωσης οδήγησαν σε συμπεράσματα για την εξάρτηση της βιωσιμότητας των ΣΔΙΤ από τους θεματικούς παράγοντες. Τέλος, έγινε μια συγκριτική αξιολόγηση των επιδράσεων μεταξύ των δύο δυναμικών προτύπων και παρουσιάζονται στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης των ΣΔΙΤ. Στο τελικό στάδιο της διατριβής, τα δύο πρότυπα συστήνονται ως μεθοδολογικά εργαλεία σχεδιασμένα να συμβάλλουν στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων από τις κυβερνήσεις με στόχο την βιώσιμη υλοποίηση προγραμμάτων ΣΔΙΤ.