Βιομηχανία και πράσινη ανάπτυξη στην Ελλάδα

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με την έννοια και το περιεχόμενο της αειφόρου ανάπτυξης, όπως αυτή διατυπώνεται στη Έκθεση της Επιτροπής Brundtland (1987) με Τίτλο το «Κοινό μας Μέλλον» και είναι η «…ανάπτυξη που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ανταποκρίνονται στις δικές τους ανάγκες…». Αναλύονται οι θέσεις και οι απόψεις των τριών επιστημονικών περιοχών, της οικονομικής, της κοινωνιολογίας και της επιστήμης του περιβάλλοντος για τον σκοπό και το περιεχόμενο της βιώσιμης ανάπτυξης, με φόντο την δεκαετία του ’70, όπου συντελούνται σημαντικές αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο και στο παγκόσμιο σύστημα. Ο χαρακτήρας του επείγοντος σε σημαντικά προβλήματα, όπως της κλιματικής αλλαγής, της χρήσης των περιβαλλοντικών πόρων και ιδιαίτερα των ορυκτών καυσίμων, της ρύπανσης του περιβάλλοντος, της διατήρησης της βιοποικιλότητας και της αντιμετώπισης των κοινωνικών ανισοτήτων, οδήγησε τριάντα χώρες μέλη του ΟΟΣΑ τον Ιούνιο του 2009 στη «Διακήρυξη της Πράσινης Ανάπτυξης» (Declaration on Green Growth), η οποία υπεγράφη από το Συμβούλιο των Υπουργών των 30 χωρών μελών του ΟΟΣΑ (OECD). Έτσι, οι έννοιες «πράσινη»(«green») και «μεγέθυνση» («growth») μπορούν να μη συγκρούονται αλλά αντίθετα να συμβαδίζουν (OECD, 2009). Σε αυτό το πλαίσιο, της αειφόρου ανάπτυξης και ειδικότερα της πράσινης ανάπτυξης, εξετάζεται στη παρούσα διατριβή, αν υπάρχει εφαρμογή του μοντέλου της πράσινης ανάπτυξης στον οινοποιητικό κλάδο της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Η απάντηση στο ερευνητικό αυτό ερώτημα και οι εναλλακτικές που διανοίγονται θα βοηθήσουν την διατήρηση της ανάπτυξης στη περιοχή της Θεσσαλίας, τώρα και στο μέλλον, μια περιοχή που φημίζεται για τα αμπελοοινικά της προϊόντα. Η διατριβή αυτή επίσης, κινείται στα πλαίσια της Ατζέντας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 2030, που έθεσαν τα Ενωμένα Έθνη (UN, 2016), ένα αρκετά φιλόδοξο πρόγραμμα εργασίας για την γρήγορη αντιμετώπιση των παγκόσμιων προβλημάτων σε αειφορική κατεύθυνση. Δημιουργήθηκε ένα μοντέλο ταξινόμησης των οινοποιητικών επιχειρήσεων στη βάση του «Προσαρμοσμένου μοντέλου της εφοδιαστικής αλυσίδας για Πράσινα οινοποιεία» και του «κύκλου ζωής του προϊόντος». Επίσης, δημιουργήθηκε ένα σύνολο κριτηρίων, μέσα στο πνεύμα της διεθνούς εμπειρίας από την μέχρι τώρα εφαρμογή πράσινων πολιτικών σε βιομηχανικούς κλάδους. Εμπειρικά στοιχεία για την παραπάνω διαδικασία συλλέχθηκαν και από Ποσοτική Έρευνα των οινοποιητικών επιχειρήσεων στη Περιφέρεια Θεσσαλίας με Ερωτηματολόγιο και από την Ποιοτική Έρευνα πεδίου, πάλι από την ίδια περιοχή με συνεντεύξεις και με δομημένο ερωτηματολόγιο για τις πράσινες οινοποιητικές επιχειρήσεις. Η απάντηση στο ερευνητικό ερώτημα της διατριβής είναι ότι ο οινοποιητικός κλάδος στη Περιφέρεια Θεσσαλίας με βάση το δείγμα που συλλέχθηκε δείχνει ότι ακολουθεί εν μέρει το μοντέλο της Πράσινης Ανάπτυξης. Υπάρχει ένας ικανοποιητικός προς το παρόν αριθμός οινοποιητικών επιχειρήσεων που παράγουν βιολογικό οίνο από βιολογικά σταφύλια, ενώ οι υπόλοιπες επιχειρήσεις του κλάδου εφαρμόζουν κάποιες φιλο-περιβαλλοντικές δραστηριότητες, όπως στη διαχείριση των αποβλήτων και σε δραστηριότητες μάρκετινγκ. Υπολείπονται σημαντικά σε θέματα, όπως η εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η επένδυση σε έρευνα και καινοτομία. Τα τελευταία χρόνια, διαπιστώνεται η μεγαλύτερη αγωνία των παραγωγών για την αρνητική επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη παραγωγή οίνων. Η δημιουργία δικτύων και clusters αποτελεί άμεση ανάγκη ειδικά για τους μικρούς οινοπαραγωγούς μπροστά στις προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς.