Η λαϊκή θρησκευτική ποίηση και μουσική της Ιωνίας και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με ένα ευρύ θέμα το οποίο άπτεται της θεολογίας, της βυζαντινής μουσικής και του δημοτικού τραγουδιού και απαιτεί πρωτίστως τη μεθοδολογία των επιτόπιων καταγραφών και δευτερευόντως τη συστηματική έρευνα σε βιβλιογραφία, ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση. Συγκεκριμένα, η εργασία αποτελείται από δύο μέρη, που το πρώτο μέρος πραγματεύεται ιστορικά-θεωρητικά ζητήματα ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει τις επιτόπιες καταγραφές. Έτσι, εκτός από τις επιτόπιες καταγραφές, που αποτελούν το κύριο μέρος της έρευνας και έχουν χωριστεί σε τρεις δέσμες περιοχών, ανάλογα με τα ηχολογικά τοπία, η εργασία στρέφει την προσοχή της στην ιστορική επισκόπηση των εορτών, στην ιστορική διαδρομή και εξέλιξη του εθίμου των καλάντων, όπως επίσης και στη μορφολογία τους με την τριμερή τους φόρμα, δηλαδή το θρησκευτικό τραγούδι, τα παινέματα και την έκκληση για φιλοδώρημα. Επίσης, ασχολείται με το διαχωρισμό της λόγιας και της λαϊκής ποίησης και ανιχνεύει τις πηγές του λαϊκού ποιητή για τη δημιουργία των στιχολογιών αυτών, που εντοπίζονται στην Αγία Γραφή, στην ποίηση και στην υμνολογία της Εκκλησίας, στα συναξάρια της και στην απόκρυφη εκκλησιαστική γραμματεία. Ακόμη, επισημαίνει τη διαμόρφωση των βασικών μέτρων της βυζαντινής και της πρώιμης νεοελληνικής ποίησης, εστιάζοντας κυρίως στον πολιτικό στίχο, και αναλύει τα υπόλοιπα μέτρα των καταγραφών αντιπαραβάλλοντάς τα με τη μετρική και στιχουργική δομή της εκκλησιαστικής και της υπόλοιπης δημοτικής ποίησης. Επιπρόσθετα, αναλύει τους ρυθμούς και στη συνέχεια τους εξετάζει σε σχέση με άλλους όμοιους ή παρόμοιους της λαϊκής μουσικοχορευτικής παράδοσης του κάθε τόπου. Τέλος, ασχολείται με τη μελωδία, όπου διερευνώνται σχέσεις που διέπουν τις δύο όψεις της εθνικής μας μουσικής μέσα από αυτούσιες μελωδίες και συγκεκριμένες «θέσεις» των φορμών του εκκλησιαστικού μέλους, του Ειρμολογίου και του Στιχηραρίου, που έχουν περάσει στη λαϊκή τραγουδιστική παράδοση, με ιδιαίτερη αναφορά στη συμβολή της σημειογραφίας της βυζαντινής μουσικής στις καταγραφές των δημοτικών τραγουδιών.