Η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. για την καλλιέργεια της σκέψης στις διδακτικές πρακτικές των νηπιαγωγών υπό το πρίσμα των στοχαστικών προσεγγίσεων ορατή σκέψη και έντεχνος συλλογισμός

Το κίνημα των «Δεξιοτήτων του 21ου αιώνα» προβάλλει την καλλιέργεια της σκέψης δια μέσω των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) ως κεντρική προϋπόθεση μακροπρόθεσμης επιτυχίας σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Αυτό το επιχείρημα ενισχύεται όταν οι Τ.Π.Ε. αξιοποιούνται στη βαθμίδα του νηπιαγωγείου, καθώς συμβάλλουν στην απόκτηση δεξιοτήτων επίλυσης σύνθετων προβλημάτων, κατανόησης αφηρημένων εννοιών, αναζήτησης και διαχείρισης πληροφοριών. Πολλοί εκπαιδευτικοί ωστόσο, δεν φαίνεται να έχουν ξεκάθαρη αντίληψη για την έννοια της «αποτελεσματικής σκέψης», γεγονός που συχνά τους οδηγεί συχνά να χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. ως «συμπλήρωμα» των διδακτικών τους πρακτικών, παρά ως εργαλεία προώθησης της στοχαστικής μάθησης. Λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις αυτές, η παρούσα διατριβή έχει διπλό σκοπό: πρώτον, να περιγράψει τις τρέχουσες πεποιθήσεις και διδακτικές πρακτικές μερίδας νηπιαγωγών για την καλλιέργεια της σκέψης μέσω Τ.Π.Ε. και δεύτερον, να διερευνήσει τον βαθμό στον οποίο δύναται να βελτιωθούν, υπό το πρίσμα των στοχαστικών προσεγγίσεων «Ορατή Σκέψη» (ΟΣ) και «Έντεχνος Συλλογισμός» (ΕΣ) του Πανεπιστημίου Harvard. Στην έρευνα συμμετείχαν 20 εκπαιδευτικοί από δημόσια νηπιαγωγεία της Αττικής. Οι συμμετέχουσες ενεπλάκησαν σε μία έρευνα δράσης προκειμένου αρχικά να εξετάσουν κριτικά τις ισχύουσες πεποιθήσεις τους και στη συνέχεια να διερευνήσουν την ισχύ των προσεγγίσεων ΟΣ και ΕΣ στη διδακτική τους πράξη με Τ.Π.Ε. Εξαιτίας των προκλήσεων που ενέχει η πρώτη εμπλοκή των εκπαιδευτικών σε μία έρευνα δράσης, η διατριβή επικεντρώθηκε επιπλέον στην εξέταση του βαθμού στον οποίο η χρήση στοιχείων των προσεγγίσεων ΟΣ και ΕΣ μπορούν να διευκολύνουν τον ερευνητικό ρόλο των νηπιαγωγών και τη συμμετοχή τους σε διαδικασίες κριτικού στοχασμού. Η πλατφόρμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (UOWM) χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού μαθησιακού περιβάλλοντος, όπου οι συμμετέχουσες θα είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν και να αλληλεπιδράσουν. Παρά το γεγονός ότι οι προσεγγίσεις ΟΣ και ΕΣ έχουν διερευνηθεί διεξοδικά από ερευνητές του Harvard, δεν έχει υπάρξει καμία εις βάθος έρευνα σχετικά με τη συμβολή τους σε διδακτικές πρακτικές με Τ.Π.Ε στο νηπιαγωγείο. Η περιορισμένη σχετική βιβλιογραφία συνέβαλε στην επιλογή ενός ποιοτικού ερευνητικού σχήματος. Η συλλογή δεδομένων προήλθε από τέσσερις βασικές πηγές: α) ημι-δομημένες συνεντεύξεις, β) ασύγχρονες συζητήσεις, γ) δελτία αποτίμησης και, δ) παρατήρηση και βιντεοσκόπηση. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η θεμελιωμένη θεωρία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάδειξη της προσωπικής θεωρίας των συμμετεχόντων σχετικά με την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. για την καλλιέργεια της σκέψης στο νηπιαγωγείο. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν μια σταδιακή βελτίωση στις διδακτικές πρακτικές των νηπιαγωγών ως αποτέλεσμα της διερεύνησης της ισχύος των προσεγγίσεων ΟΣ και ΕΣ στη διδακτική τους πράξη. Αν και ο διδακτικός μετασχηματισμός δεν συνέβη εξίσου σε όλες τις συμμετέχουσες, η πλειονότητα των εκπαιδευτικών υποστήριξε τη δυναμική των στοχαστικών προσεγγίσεων του Πανεπιστημίου Harvard τόσο ως προς την αξιοποίηση της τεχνολογίας αλλά και ως προς τη διευκόλυνση της εμπλοκής τους σε μία έρευνα δράσης.