Η παιδαγωγική αξιοποίηση των ψηφιακών παιχνιδιών στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση

Το παιγνίδι είναι μια δραστηριότητα, ένα είδος αναψυχής, που επιτρέπει στον άνθρωπο να απελευθερωθεί από τους φόβους του, να εμπλακεί σε διαδικασίες που ακολουθούν προδιαγεγραμμένους κανόνες και να μάθει αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον του, αλλά και με άλλους ανθρώπους, αναπτύσσοντας ικανότητες και δεξιότητες με τρόπο διασκεδαστικό. Η σημαντικότητα του παιγνιδιού στη μάθηση έχει επισημανθεί από τα αρχαία ακόμη χρόνια, καθώς φάνηκε από πολύ νωρίς ότι ο άνθρωπος, μέσα από το παιγνίδι, εφαρμόζει στην πράξη γνώσεις και δεξιότητες, ενώ παράλληλα αναπτύσσει την δημιουργικότητά του. Σήμερα, στον «ψηφιακό κόσμο» που ζούμε, η τεχνολογική εξέλιξη έχει επηρεάσει άμεσα όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, συμπεριλαμβανομένου και του παιγνιδιού, το οποίο πήρε ψηφιακή μορφή. Τα ψηφιακά παιγνίδια είναι μια από τις πιο σημαντικές εξωσχολικές δραστηριότητες των μαθητών όλων των ηλικιών και, συχνά, αποτελούν την πρώτη επαφή των παιδιών με την τεχνολογία. Στη σημερινή εποχή, που οι μαθητές είναι «ψηφιακοί αυτόχθονες», πολλοί ερευνητές προτείνουν τη χρήση ψηφιακών παιγνιδιών με παιδαγωγική αξία σε παιδιά, εφήβους και νέους, τόσο στο τυπικό εκπαιδευτικό πλαίσιο, όσο και στις δραστηριότητες άτυπης και ελεύθερης μάθησης. Οι κυριότεροι λόγοι χρήσης ψηφιακών παιγνιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ότι αναβαθμίζουν ικανοποιητικά την συμμετοχή του εκπαιδευόμενου στην μάθηση και υποστηρίζουν την γνωστική ανάπτυξη. Συνεπώς, η παιδαγωγική αξιοποίηση του ψηφιακού παιγνιδιού ως σύγχρονη πρακτική διδασκαλίας, στόχο έχει να εκσυγχρονίσει την εκπαιδευτική πρακτική, ώστε οι μαθητές να μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες και συνεχώς τεχνολογικά εξελισσόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας μας.Ειδικότερα, η σύγχρονη στάση ερευνητών του χώρου αναφέρει ότι είναι αποτελεσματική η ενσωμάτωση των ψηφιακών παιγνιδιών στη μαθησιακή διαδικασία, εάν ενταχθούν μέσα σε οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν την πρωτοβουλία του χρήστη. Πολλοί εκπαιδευτικοί σήμερα, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, είναι θετικά προσκείμενοι στη χρήση ψηφιακών παιγνιδιών για την ενίσχυση της μαθησιακής διαδικασίας, δίνοντας, όμως, μεγάλη βαρύτητα στον ανάλογο τρόπο της διδασκαλίας, ο οποίος πρέπει να έχει την κατάλληλη εκπαιδευτική δομή για τα άτομα και τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται. Συγκεκριμένα, υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα εκπαίδευσης, και συνεχούς επανεκπαίδευσης των ίδιων των εκπαιδευτικών στον τρόπο αξιοποίησης των ψηφιακών παιγνιδιών στην τάξη, ώστε να εφοδιαστούν με κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες στη χρήση τους για τη δημιουργία σύγχρονων μαθησιακών μοντέλων που θα στηρίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Στη χώρα μας, οι περισσότερες έρευνες για την παιδαγωγική αξιοποίηση των ψηφιακών παιγνιδιών, είναι πολύ συγκεκριμένες και επικεντρώνονται μεταξύ άλλων, στο φύλο των παικτών, στον εθισμό, στην βία που περιέχουν, στην αίσθηση επιτυχίας ή αποτυχίας που προκαλούν στο χρήστη, στις στρατηγικές και δεξιότητες που αναπτύσσουν οι παίκτες, χωρίς, όμως, να εξετάζεται συνολικά εάν και κατά πόσο ικανοποιούνται τα παιδαγωγικά κριτήρια και κατά πόσο συνεισφέρουν στην τυπική μάθηση. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάστηκαν οι στάσεις νηπίων, φοιτητών και εκπαιδευτικών σε σχέση με τα ψηφιακά παιγνίδια, με στόχο να αποκαλυφθούν νέα στοιχεία για τη χρήση των ψηφιακών παιγνιδιών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Επίσης, μέσω της αξιοποίησης ενός ελεύθερου διαδικτυακού παιγνιδιού, παρουσιάζονται τρεις διαφορετικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις για τη παιδαγωγική αξιοποίηση των ψηφιακών παιγνιδιών στη διδασκαλία και αξιολόγηση εννοιών στατιστικής. Τέλος, παρέχονται προτάσεις για τις μελλοντικές προεκτάσεις των αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας.