Τα οικονομικά της ανεργίας

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη, σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο, της αλληλεπίδρασης της ανεργίας με το συνολικό προϊόν, τους μισθούς και τον πληθωρισμό μίας οικονομίας. Μεταξύ των εννοιών που παρουσιάζονται και αναλύονται κριτικά είναι η Οριακή Θεωρία, η Θεωρία του Ανθρώπινου Κεφαλαίου, το φυσικό ποσοστό ανεργίας, το NAIRU, η Καμπύλη Phillips, η ανεργία υστέρησης, η Εργασιακή Θεωρία της Αξίας, η θεωρία της Εργασιακής Διαδικασίας και η θεωρία του εφεδρικού στρατού εργασίας. Στο εμπειρικό μέρος της διατριβής, χρησιμοποιούμε τριμηνιαία στοιχεία από το 2001 έως το 2015 για τέσσερις χώρες: την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Για κάθε μία από αυτές εκτιμώνται τέσσερα διαφορετικά υποδείγματα που εξετάζουν τη σχέση της ανεργίας: α) με το συνολικό προϊόν, β) με το συνολικό προϊόν, την παραγωγικότητα της εργασίας και το μέγεθος του εργατικού δυναμικού, γ) με το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ και δ) με το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται είναι η Ασυμμετρική Συνολοκλήρωση Αυτοπαλίνδρομων Κατανεμημένων Χρονικών Υστερήσεων (Non-Linear AutoRegressive Distributed Lag –NARDL), η οποία επιτρέπει τη διερεύνηση της ύπαρξης ασυμμετρίας στη σχέση δύο ή περισσότερων μεταβλητών τόσο σε μακροχρόνιο όσο και βραχυχρόνιο επίπεδο. Τα βασικά ευρήματα της εμπειρικής ανάλυσης είναι τα ακόλουθα: α) επιβεβαιώνεται ότι η σχέση ανεργίας - συνολικού προϊόντος είναι μακροχρόνια ασυμμετρική, με τις αρνητικές μεταβολές του ΑΕΠ να ασκούν μεγαλύτερη επίδραση στην ανεργία σε σχέση με τις θετικές,β) η ασυμμετρία αυτή φαίνεται να οφείλεται στις μεταβολές της παραγωγικότητας της εργασίας και του μεγέθους του εργατικού δυναμικού, γ) η σχέση ανάμεσα στους μισθούς και την ανεργία είναι μακροχρόνια αρνητική και η φορά της αιτιότητας κινείται από την ανεργία προς τους μισθούς, δ) η υπόθεση της προς-τα-κάτω-δυσκαμψίας (downward rigidity) των μισθών δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται παρά μόνο μερικώς στην περίπτωση της Ισπανίας,ε) μεταξύ του πληθωρισμού και της ανεργίας φαίνεται να υφίσταται μακροχρόνια σχέση ανταλλαγής, όπως υπονοείται από την παραδοσιακή Καμπύλη Phillips, στ) το κόστος μείωσης της ανεργίας σε όρους αύξησης του πληθωρισμού είναι υπαρκτό αλλά διαχειρίσιμο. Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με όσα προβλέπουν οι κυρίαρχες σχολές οικονομικής σκέψης αναφορικά με την ανεργία και επιβεβαιώνουν ότι οι υποθέσεις της Κλασικής Οικονομικής Θεωρίας αλλά και πτυχές της κεϋνσιανής ανάλυσης αποτελούν χρήσιμα αναλυτικά εργαλεία για την κατανόηση των δυναμικών που αναπτύσσονται στην αγορά εργασίας.