Ανάπτυξη συνδυαστικής μεθοδολογίας με επεμβατικές και μη-επεμβατικές μεθόδους για τη διερεύνηση της προέλευσης του μαρμάρου στην αρχαιότητα

Το μάρμαρο, από τις προϊστορικές Κυκλάδες μέχρι και την σύγχρονη εποχή, χρησιμοποιείται διαρκώς και αποτελεί κυρίαρχο μέσο έκφρασης και αποτύπωσης της ιστορίας, του πολιτισμού και γενικότερα της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας κάθε εποχής. Επομένως, ο προσδιορισμός της προέλευσης και η χαρτογράφηση της διακίνησής του συνιστά μια πολύ σημαντική πηγή πληροφοριών για τον αρχαίο κόσμο επιτάσσοντας την διαρκή εξέλιξη της αρχαιομετρικής επιστήμης.Με αφετηρία τις υπάρχουσες μεθόδους προέλευσης του μαρμάρου και την επιλογή και εφαρμογή των βέλτιστων εξ αυτών, σχεδιάστηκε και διενεργήθηκε η έρευνα της παρούσας διατριβής σε 3 βασικούς άξονες: α) Την βελτιστοποίηση των μεθόδων για την προέλευση του μαρμάρου χρησιμοποιώντας συνδυαστικά μη-επεμβατικές (οπτική εξέταση και μέτρηση του MGS) και επεμβατικές τεχνικές (φασματοσκοπία EPR και ανάλυση σταθερών ισοτόπων - IRMS), β) την επέκταση των βάσεων δεδομένων με νέες περιοχές και χρονικές περιόδους και γ) την εφαρμογή της νέας μεθοδολογίας σε αρχαιολογικά προβλήματα συνεισφέροντας στην κατανόηση και αποκρυπτογράφηση της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας.Συγκεκριμένα στα πλαίσια της βελτίωσης των μεθόδων έγινε: i) εφαρμογή των 3 βέλτιστων φυσικοχημικών τεχνικών συνδυαστικά με σκοπό την αύξηση της επιτυχίας προσδιορισμού της προέλευσης και ii) ανάπτυξη μη-επεμβατικής οπτικής εξέτασης για τον χαρακτηρισμό και την κατηγοριοποίηση μεγάλου αριθμού αρχαιολογικών αντικειμένων με σκοπό την ελαχιστοποίηση των απαραίτητων δειγμάτων για τις επεμβατικές τεχνικές.Οι βάσεις δεδομένων του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», περιλάμβαναν τα σημαντικότερα αρχαία λατομεία της ανατολικής μεσογείου που λειτούργησαν από τα αρχαϊκά χρόνια και ύστερα. Ωστόσο, για τα προϊστορικά χρόνια, για τα οποία δεν έχει αποδειχθεί συστηματική λατόμηση μαρμάρου, έχουν μελετηθεί στο παρελθόν λίγες πιθανές πηγές μαρμάρου για τις προϊστορικές Κυκλάδες, Για τον εμπλουτισμό και την επέκταση των βάσεων δεδομένων έγινε εκτενής αναζήτηση και δειγματοληψία των πηγών του μαρμάρου στα νησιά Νάξο, Ίο, Κέρο, Σύρο, Νικουριά, Σχοινούσα και Ηρακλειά, αλλά επιπλέον και των αρχαίων λατομείων του όρους Pohorje της Σλοβενίας στο οποίο βρίσκονται τα μόνα λατομεία μαρμάρου της χώρας με χρήση κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους.Τέλος στα πλαίσια της εφαρμογής των νέων μεθόδων σε αρχαιολογικά προβλήματα μελετήθηκε το μάρμαρο και προσδιορίστηκε η προέλευσή του για α) τα κυκλαδικά ειδώλια και αγγεία της ανασκαφής της Κέρου-Δασκαλειού, 2006-2008, β) ρωμαϊκές σαρκοφάγοι από το αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης, γ) 2 αρχαία γλυπτά από την Στύμφαλο και δ) γλυπτά από μουσεία στις Lyon και Vienne, Γαλλία. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν ότι οι πληθυσμοί του Κάβου (Κέρος) και Δασκαλειό είχαν στενές σχέσεις με την ανατολική ακτή της Νάξου, το μάρμαρο και τα εργαστήρια της Θάσου επηρέασαν σημαντικά τα εργαστήρια της Θεσσαλονίκης στην παραγωγή σαρκοφάγων, τα 2 γλυπτά από την αρχαία Στύμφαλο είναι φτιαγμένα από μάρμαρο Πάρου, και για τις σαρκοφάγους και τα αγάλματα στην Lyon και Vienne της Γαλλίας, χρησιμοποιήθηκαν πολλές διαφορετικές πηγές, με αυτές της Carrara, της Προκοννήσου, του Afyon και της Πάρου να αναγνωρίζονται στα περισσότερα από αυτά.