Το πρόβλημα των αξιών στο δημοτικό σχολείο

O εντοπισμός και η αποσαφήνιση των τεσσάρων αξιών, της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης, όπως αυτές ορίζονται από το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ. ) και από το διδακτικό υλικό της Ιστορίας της Δ΄ τάξης του Δημοτικού (Σχολικό Εγχειρίδιο, Βιβλίο Δασκάλου, Τετράδιο Εργασιών Μαθητή), με σκοπό την ανάδειξη των ανωτέρω αξιών καθώς η διερεύνηση των θεμελιωδών τρόπων κατανόησης των συγκεκριμένων αξιών από την «επίσημη» σχολική εκπαίδευση, σε μια ορισμένη φάση της αντιληπτικής, συναισθηματικής και ηθικής ανάπτυξης των μαθητών και των μαθητριών. Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων η διατριβή ακολουθεί δυο κατευθύνσεις. Μια θεωρητική, κατά την οποία ορίζεται εννοιολογικά το περιεχόμενο των αξιών της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης, ο ρόλος της Παιδείας και ο ρόλος της Ιστορίας στην παιδαγωγική διάσταση των αξιών και μια κατεύθυνση εμπειρική, ώστε, μέσα από συγκεκριμένες μεθοδολογικές επιλογές και ερευνητικά εργαλεία, να επεξεργαστούμε στατιστικά τα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνά μας. Η διδακτική μεθοδολογία και παιδαγωγική των αξιών αποτελεί ένα προσφιλές πεδίο έρευνας στο χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης με πληθώρα αξιόλογων συμβολών στην νεοελληνική βιβλιογραφία. μιας βαθμιαίας συνειδητοποίησης εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας ότι μονάχα μία εκ νέου έμφαση στη διδασκαλία των αξιών και τους τρόπους εμπέδωσής τους μέσα στο χώρο του σχολείου θα μπορούσε δυνητικά να λειτουργήσει ως ανάχωμα απέναντι στα ποικίλα δυστοπικά σενάρια του παρόντος και του μέλλοντος, να εγγυηθεί την ηθική ευαισθητοποίηση των μαθητών και να συμβάλλει στην ηθική ωρίμανση τόσο της προσωπικότητάς τους, όσο και της κοινωνίας γενικότερα. Ως βασικά ερευνητικά εργαλεία της μελέτης μας χρησιμοποιήθηκαν για την ποιοτική και ποσοτική ανάλυση είναι ένα φύλλο παρατήρησης, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε κάθε τμήμα τέσσερις (4) φορές, το ερευνητικό λογισμικό, SPSS22για την ποσοτική ανάλυση, ένα ειδικό ερωτηματολόγιο, για τα τη συλλογή των δημογραφικών στοιχείων των συμμετεχόντων/ουσών στην έρευνά μας (φύλο, ηλικία, χρόνια εκπαιδευτικής υπηρεσίας, σπουδές και είδος της σχολικής μονάδας στην οποία επιτελείται το μάθημα), για την ποιοτική ανάλυση η ημιδομημένη συνέντευξη και η τριγωνοποίηση. Μετά την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε ζητήματα παιδαγωγικής και διδακτικής των αξιών και υπογράμμισης και ανάδειξης των αξιών στο μάθημα της Ιστορίας της Δ΄ δημοτικού, και σε τρόπους ενεργοποίησης, παρώθησης και εμπλοκής των μαθητών στην αποτελεσματική επεξεργασία και εμπέδωσή των ανωτέρω αξιών, παρατηρήθηκε ποιοτικός μετασχηματισμός των απόψεων και των διδακτικών πρακτικών των εκπαιδευτικών σε ζητήματα ψυχολογικού κλίματος τάξης και παρώθηση των μαθητών και των μαθητριών σε διάλογο και σύνδεση της προβληματικής των αξιών με την καθημερινή τους εμπειρία.