Νεοτεκτονική - γεωμορφολογική μελέτη της Ηπείρου (ΒΔ Ελλάδα) και σύνταξη νεοτεκτονικού χάρτη με τη χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών

Στην παρούσα διατριβή πραγματοποιείται η νεοτεκτονική και γεωμορφολογική μελέτη της περιοχής της Ηπείρου (βορειοδυτική Ελλάδα), προκειμένου να διατυπωθεί το εννοιολογικό μοντέλο της εξέλιξης της περιοχής, ενώ παράλληλα βασιζόμενος στη σύνθεση δεδομένων νεοτεκτονικής χαρτογράφησης, μικροτεκτονικής ανάλυσης, γεωμορφολογικής - μορφοτεκτονικής ανάλυσης, και εκτίμησης της σεισμικής επικινδυνότητας γίνεται η σύνταξη του Νεοτεκτονικού της Χάρτης, σε κλίμακα 1:100.000, με τη χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών - GIS. Στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης πραγματοποιήθηκε ο προσδιορισμός και η ανάλυση των ενεργών τεκτονικών δομών της περιοχής. Για τη μελέτη των ενεργών τεκτονικών δομών της περιοχής μελέτης, πέραν των γνωστών και καθιερωμένων μεθόδων της νεοτεκτονικής έρευνας (χαρτογράφηση, τεκτονική και κινηματική ανάλυση) γίνεται χρήση της μορφοτεκτονικής ανάλυσης για τον εντοπισμό της επίδρασης της τεκτονικής πάνω στους κλάδους του υδρογραφικού δικτύου της περιοχής. Αναλυτικότερα, ακολουθήθηκε μία μεθοδολογία, χρησιμοποιώντας κατάλληλα λογισμικά (ArcGIS, WinTensor, RiverTools, Rocscience) και τεχνικές Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, που περιελάμβανε τα ακόλουθα στάδια: (α) τη συλλογή και θεώρηση της βιβλιογραφίας (οποιασδήποτε μορφής τόσο κειμένων όσο και χαρτών), (β) τη μελέτη των γεωλογικών, γεωτεκτονικών, και υδρογεωλογικών συνθηκών της Ηπείρου, (γ) τον προσδιορισμό και την ταξινόμηση των στοιχείων της τεκτονικής δομής και εξέλιξής της, (δ) τη νεοτεκτονική χαρτογράφηση των τεκτονικών δομών της Ηπείρου και τις γεωλογικές αποτυπώσεις, (ε) τη νεοτεκτονική ανάλυση, (στ) την ποσοτική και ποιοτική γεωμορφολογική - μορφοτεκτονική ανάλυση, (ζ) τη μελέτη της σχέσης της Τεκτονικής με το υδρογραφικό δίκτυο και τη Γεωμορφολογία, (η) τη συλλογή των σεισμολογικών δεδομένων και την εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας, (θ) τη σύνθεση των γεωλογικών, τεκτονικών, νεοτεκτονικών, γεωμορφολογικών - μορφοτεκτονικών, σεισμοτεκτονικών, και τεχνικογεωλογικών δεδομένων για τη σύνταξη του Νεοτεκτονικού Χάρτη, και (ι) το συνδυασμό των παραπάνω επιμέρους τμημάτων προκειμένου να διατυπωθεί το εννοιολογικό μοντέλο της εξέλιξης της περιοχής αυτής. Ως βασικά δεδομένα της περιοχής μελέτης αναφέρονται ότι η Ήπειρος έχει έκταση 9.203 km2 και εκτείνεται σε 100 x 150 km, αποτελώντας το 6,97% της Ελληνικής επικράτειας. Εντός της αναπτύσσονται και έρχονται σε επαφή τέσσερις διαφορετικές γεωτεκτονικές Ζώνες (Υποπελαγονική, Πίνδου, Γαβρόβου, και Ιονίου), οι οποίες λόγω του γεωδυναμικού καθεστώτος της περιοχής και των τεκτονικών διεργασιών, που έλαβαν χώρα, βρίσκονται επωθημένες η μία πάνω στην άλλη, με άξονα συμπίεσης ΒΑ-ΝΔ διεύθυνσης. Μεταλπικά ιζήματα, κυρίως του Νεογενούς του Τεταρτογενούς που έχουν αποτεθεί πάνω στους σχηματισμούς των Ζωνών αυτών. Κανονικά, ανάστροφα, και ρήγματα οριζόντιας ολίσθησης με κύριες διευθύνσεις ΒΒΔ-ΝΝΑ, ΒΑ-ΝΔ, και Α-Δ έχουν επηρεάσει τους γεωλογικούς σχηματισμούς. Γεωμορφολογικά, η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονο ανάγλυφο, με την Οροσειρά της Πίνδου (Σμόλικας, 2637 m) να κατέχει κυρίαρχη θέση. Το υδρογραφικό δίκτυο απαρτίζουν οι κύριοι ποταμοί: Αώος, Άραχθος, Καλαμάς, Λούρος, Αχέροντας, καθώς και άλλοι μικρότεροι ποταμοί και χείμαρροι. Αξιόλογα συμπεράσματα της παρούσας διατριβής είναι η αναγνώριση των ενεργών ρηγμάτων, που χαρτογραφήθηκαν και μελετήθηκαν, οι δυνητικώς ενεργές εφιππεύσεις, καθώς και η σύνταξη του Νεοτεκτονικού Χάρτη σε κλίμακα 1:100.000, στον οποίο εμφανίζονται οι δομές αυτές. Επιπρόσθετα, η γεωμορφολογική ανάλυση έδειξε ότι οι ποταμοί της Ηπείρου μπορούν να διακριθούν σε δύο κύριες ομάδες, που αναπτύσσονται σε περιοχές με διαφορετικό καθεστώς συμπίεσης και εφελκυσμού, μεταξύ των οποίων πιθανολογείται μία μεταβατική ζώνη του πεδίου των τάσεων και του γεωδυναμικού καθεστώτος. Τέλος, έγινε προσπάθεια προσδιορισμού των σταδίων της εξέλιξης της περιοχής μέσα από τη σύγκριση και σύνθεση των στοιχείων της γεωμορφολογίας, με την τεκτονική και την ανάπτυξη του υδρογραφικού δικτύου, επισημαίνοντας τον καθοριστικό ρόλο των τεκτονικών δομών στη διαμόρφωση της πορείας των ποταμών της περιοχής.