Πέδαι Ἑλλάδος

Σε κάθε γενική μελέτη της ιστορίας των ελληνιστικών πόλεων βρίσκεται σε κεντρική θέση το ζήτημα της σχέσης τους με τη μοναρχική εξουσία, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το τέλος της δυναστείας των Τημενιδών και τους πολέμους των Διαδόχων που ακολούθησαν έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση. Μια σημαντική πλευρά αυτού του ζητήματος είναι το θέμα της παρουσίας βασιλικών φρουρών, ενόπλων τμημάτων που βρίσκονταν εντός του εδάφους μιας ἑλληνίδος πόλεως και ήταν υπό τις εντολές ενός βασιλιά. Μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις που δεν έχει επαρκώς μελετηθεί, αποκλειστικά και εις βάθος, είναι το σύστημα φρουρών που εγκατέστησαν οι Αντιγονίδες στις πόλεις της κυρίως Ελλάδας και του Αιγαίου ύστερα από τη μάχη της Ιψού έως το τέλος του Β´ Μακεδονικού Πολέμου. Αυτό το κενό φιλοδοξεί να καλύψει η παρακάτω εργασία.Η επιλογή των συγκεκριμένων χρονικών ορίων της έρευνας (301-196) έγινε διότι με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται μια χρονική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας παρατηρείται η ύπαρξη πολλών βασικών σταθερών, όπως μια σχετικά σταθερή γεωπολιτική κατάσταση σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο των Διαδόχων (323-301) και σταθερές επιλογές πολιτικού προσανατολισμού. Πιο συγκεκριμένα, ως αρχή της περιόδου επιλέγεται το 301 και η μάχη της Ιψού διότι τότε σημειώνεται μια τεράστια αλλαγή στην πολιτική κατεύθυνση των Αντιγονιδών – δηλαδή μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της αυτοκρατορίας από την Ανατολή στη μητροπολιτική Ελλάδα, εγκαταλείπεται το δόγμα του Μονόφθαλμου περί της ελευθερίας των πόλεων και ίσως και το εγχείρημα της Ελληνικής Συμμαχίας, αν τελικά σημειώθηκε η κατάργησή της μετά από το 301. Οι Αντιγονίδες από το 294 ανέρχονται στον θρόνο της Μακεδονίας και παραμένουν με μικρές διακοπές έως το 167. Το 196 με τον Β´ Μακεδονικό πόλεμο εξαρθρώνεται οριστικά για τους Μακεδόνες το σύστημα εξουσίας που είχαν εγκαταστήσει εκτός του βασιλείου επί των ελληνικών πόλεων της νότιας Ελλάδας με μόνο υπολείμματά του να επιβιώνουν στις γειτονικές περιοχές της Μακεδονίας έως τη στιγμή της κατάλυσης της βασιλείας. Ένα άλλο πλεονέκτημα που προσφέρει η συγκεκριμένη χρονική περίοδος είναι και τα σαφή γεωγραφικά όρια που θέτει στην έρευνα, τα οποία αντιστοιχούν με το τμήμα της ζώνης επιρροής και συμφερόντων της δυναστείας των Αντιγονιδών που κυριαρχούσαν οι ἑλληνίδες πόλεις.Το κείμενο της διατριβής χωρίζεται σε δύο κυρίως μέρη: το πρώτο μέρος αφιερώθηκε στην λεπτομερή εξέταση πολλών θεματικών ενοτήτων, όπως βασικές έννοιες (είδη φρουρών, σχέσεις των πόλεων με τον Μακεδόνα βασιλιά, δομή/διάρθρωση/σύνθεση/καταγωγή μελών φρουρών, οικονομικά ζητήματα, καθημερινή ζωή, η σημασία των φρουρών στον πολιτικό λόγο της εποχής), ενώ το δεύτερο αποπειράθηκε να ερμηνεύσει τις φρουρές ως εργαλείο της πολιτικής στρατηγικής του εκάστοτε Αντιγονίδη βασιλιά. Τέλος, επισυνάπτεται μια αναλυτική προσωπογραφία όλων των αξιωματικών και των στρατιωτών που υπηρέτησαν στις φρουρές των Αντιγονιδών την εξεταζόμενη περίοδο 301-196 π.Χ.