Ανάπτυξη μεθοδολογίας αποτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από παρεμβάσεις με στόχο την τουριστική ανάπτυξη

Ο τουρισμός είναι μία από τις μεγαλύτερες και ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομικές δραστηριότητες παγκοσμίως με άμεσες επιπτώσεις σε κοινωνικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και οικονομικό επίπεδο μίας κοινότητας και επομένως μια βασική κινητήρια δύναμη της κοινωνικο-οικονομικής εξέλιξης. Από την άλλη πλευρά, ο τουρισμός επιφέρει αρνητικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω των υπηρεσιών διαμονής των τουριστών, των μετακινήσεών τους και των δραστηριοτήτων που συμμετέχουν. Στη βάση αυτή, είναι σημαντικό για την τουριστική βιομηχανία να εξετάσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της, δεδομένου ότι η πορεία της εξαρτάται άμεσα από την κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος (καθαρό νερό, καθαρός αέρας, ευχάριστο κλίμα, ποιότητα του οικοσυστήματος). Σε αυτό το πλαίσιο, αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η ανάπτυξη ενός ολιστικού μεθοδολογικού πλαισίου για την αποτίμηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που προκαλείται από τον τουρισμό σε περιοχές με σημαντική τουριστική δραστηριότητα. Το προτεινόμενο πλαίσιο συνδυάζει το θεωρητικό υπόβαθρο των Περιβαλλοντικών Δεικτών, της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) και της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης. Κατ’ αρχάς αναπτύχθηκε ο σύνθετος δείκτης περιβαλλοντικής αειφορίας τουρισμού (Tourism Environmental Composite Indicator–TECI). Ο TECI αποτελείται από κανονικοποιημένους δείκτες, όπου ορισμένοι προκύπτουν άμεσα από τα δεδομένα (ξενοδοχεία, μετακινήσεις τουριστών κ.λπ.), όπως π.χ. κατανάλωση ενέργειας ανά m2 ή κατανάλωση νερού ανά ατομοδιανυκτέρευση, ενώ οι υπόλοιποι προκύπτουν από την ΑΚΖ που χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του ολιστικού μεθοδολογικού πλαισίου, όπως π.χ. εκπομπές CO2-eq ανά m2 ή εκπομπές CO2-eq ανά ατομοδιανυκτέρευση. Με τη χρήση του σύνθετου αυτού δείκτη επιτυγχάνεται ο χαρακτηρισμός της περιβαλλοντικής αειφορίας για μια περιοχή με έντονη τουριστική δραστηριότητα (Defined Area of Concentrated Tourism – DACT) με έναν ολιστικό και ευκατανόητο τρόπο. Σε μία τέτοια περιοχή υπάρχουν πολλές περιβαλλοντικές πιέσεις. Ο TECI επιτρέπει στο λήπτη απόφασης να λαμβάνει υπόψη για το σχεδιασμό στρατηγικών τις διαφορετικές διαστάσεις των περιβαλλοντικών πιέσεων με ένα συνδυασμένο τρόπο και όχι με την αποτίμηση συγκεκριμένων περιβαλλοντικών πιέσεων της τουριστικής δραστηριότητας ξεχωριστά. Στη βάση των αποτελεσμάτων του TECI για την υπό εξέταση DACT και με τη χρήση του θεωρητικού υποβάθρου της ΑΚΖ, το ολιστικό μεθοδολογικό πλαίσιο συμπληρώνεται από την Πολυκριτηριακή Ανάλυση για τη λήψη κατάλληλων μέτρων και την επιλογή στρατηγικών βελτίωσης της περιβαλλοντικής αειφορίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πολυκριτηριακή Ανάλυση επιτρέπει να ληφθούν υπόψη και αλληλεπιδράσεις της τουριστικής δραστηριότητας με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Η προτεινόμενη μεθοδολογική προσέγγιση εφαρμόστηκε με επιτυχία για τη Χαλκιδική.