Αλήθεια της νόησης ή αλήθεια των πραγμάτων

O σκοπός της διατριβής αφορά εις την ζήτηση/θήρευση του αληθούς, τα γνωστικά όργανα της ζήτησης και τον τόπο της θήρευσης. Βάση μαζί και αφετηρία της έρευνας σχεδιάστηκε από την αρχή να είναι η Περί Ψυχής πραγματεία του Αριστοτέλους. Το κυρίως πηγαίο υλικό αποτέλεσαν οι σχετικές εξηγητικές καταθέσεις των αρχαίων υπομνηματιστών, που περιέχονται στη σειρά Commentaria in Aristotelem Graeca. Ειδικότερα, μελετήθηκαν τα υπομνήματα του: 1. Αλεξάνδρου Αφροδισιέως, περιπατητικού, 2οςμ.Χ., 2. του Θεμιστίου, περιπατητικού, 3-4οςμ.Χ., 3. του Σιμπλικίου, εκπροσώπου της αθηναϊκής σχολής, 6οςμ.Χ., 4. του Φιλοπόνου, εκπροσώπου της σχολής της Αλεξάνδρειας, 6οςμ.Χ. και 5. του μοναχού Σοφονία, 13-14οςμ.Χ. Εν συνεχεία, συνθέσαμε τις επιμέρους εξηγητικές αναγνώσεις και επιχειρήσαμε την φιλοσοφική τους διασύνδεση και σύγκριση. Ειδικότερα, η διατριβή χωρίζεται σε 6 κεφάλαια, που αναφέρονται στον Αριστοτέλη και τους 5 υπομνηματιστές (το πρώτο αναφέρεται στην πραγματεία του Αριστοτέλους, το δεύτερο στην ανάλυση του Αλεξάνδρου, το τρίτο στην ανάλυση του Θεμιστίου, το τέταρτο στην ανάλυση του Φιλοπόνου, το πέμπτο στην ανάλυση του Σιμπλικίου και το έκτο στην ανάλυση του Σοφονία). Στο συγκεντρωτικό επίμετρο,το οποίο αποτελεί το τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής, παρατίθενται συμπεράσματα, κρίσεις, συγκρίσεις και εκτιμήσεις περί αληθείας και ψεύδους τόσο μεταξύ των υπομνηματιστών όσο και του Αριστοτέλους. Επίσης, η εργασία περιέχει παράρτημα παλαιτύπων. Εκ των μακρών και επίπονων αναλύσεων προκύπτει ότι, αν και ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει δύο μορφές νου: τον παθητικό και τον ποιητικό, οι υπομνηματιστές εισάγουν τρεις μείζονες ερμηνευτικές κατασκευές: την διάκριση νου-διανοίας, τη διάκριση πρακτικού-θεωρητικού νοός και την διάκριση απλών-συνθέτων πραγμάτων εκ των οποίων προκύπτουν οι αλλεπάλληλες υπομνηματιστικές προσθήκες, οι οποίες βασίζονται στις φιλοσοφικές θεωρήσεις και θέσεις του εκάστοτε υπομνηματιστού και οι οποίες προσδίδουν θεολογικέςπροεκτάσεις στο αριστοτελικό κείμενο. Των διακρίσεων αυτών προηγείται, ως οιονεί προπομπός, η διάκριση ανθρωπίνου-θείου νοός, η οποία κατ’ αυτούς έχει ήδη εισαχθεί από το Γ5.Με τον τρόπο όμως αυτόμεταφέρουν στο εσωτερικό της αριστοτελικής σκέψεως περί αληθείας μια ειδική πλατωνίζουσα αληθειακή διαβάθμιση του υπαρκτού. Εισάγεται δηλαδή μια κλιμάκωση όντων-πραγμάτων επί τη βάσει της αληθείας ή/και του ψεύδους, σε τέτοιο βαθμό, ώστε κινδυνεύει να καταστεί πλατωνικό το όλο περί αληθείας αριστοτελικό οικοδόμημα.