Συσχέτιση νευρο-ψυχολογικών δεδομένων με ευρήματα από ενδοκρινολογικές και ψυχομετρικές δοκιμασίες στη διπολική συναισθηματική διαταραχή

Εισαγωγή- ΣκοπόςΗ Διπολική Συναισθηματική Διαταραχή συνδέεται σε πολλές περιπτώσεις με ελλείμματα στις νοητικές λειτουργίες αλλά η αιτιολογία αυτών των ελλειμμάτων παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Η παρούσα μελέτη εστίασε στην αξιολόγηση της επίδοσης διπολικών ασθενών σε διάφορες νευροψυχολογικές δοκιμασίες στο πλαίσιο του μοντέλου υπερδραστηριότητας του άξονα Υποθάλαμος-Υπόφυση- Επινεφρίδια (ΥΥΕ) καθώς και στις πιθανές συσχετίσεις της νευροψυχολογικής λειτουργικότητας με διάφορα κλινικά χαρακτηριστικά.Υλικό- ΜέθοδοςΣυμμετείχαν στη μελέτη 60 ασθενείς με κύρια διάγνωση Διπολική Διαταραχή (ΔΔ) τύπου Ι. Όλοι οι ασθενείς υπεβλήθησαν σε μια σειρά από δοκιμασίες από τη νευροψυχολογική συστοιχία CANTAB προκειμένου να εκτιμηθεί η επίδοσή τους στην προσοχή, στη μνήμη και στις εκτελεστικές λειτουργίες. Η τρέχουσα ψυχοπαθολογία αξιολογήθηκε μέσω των κλιμάκων Hamilton Depression Rating Scale (HAMD) και Young Mania Rating Scale (YMRS) για την κατάθλιψη και τη μανία αντίστοιχα, ενώ η συνολική λειτουργικότητα προσδιορίστηκε μέσω της κλίμακας Global Assessment of Functioning (GAF). Τέλος, σε όλους τους ασθενείς μετρήθηκαν τα βασικά επίπεδα κορτιζόλης καθώς και τα επίπεδα κορτιζόλης μετά από τη δοκιμασία καταστολής με χορήγηση δεξαμεθαζόνης. ΑποτελέσματαΠαρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα βασικής κορτιζόλης και την επίδοση στη δοκιμασία οπτικο-χωρικής συνειρμικής μάθησης/μνήμης η οποία μάλιστα βρέθηκε ότι ήταν ανεξάρτητη από την ψυχοπαθολογία. Αντίθετα, τα επίπεδα κορτιζόλης μετά από χορήγηση δεξαμεθαζόνης δεν σχετίστηκαν με τη νευροψυχολογική λειτουργικότητα. Η διάρκεια νόσου (διορθωμένη για ηλικία και φύλο) παρουσίασε αρνητική συσχέτιση με την επίδοση στην οπτικο-χωρική συνειρμική μάθηση/μνήμη, ενώ αντίθετα βρέθηκε να έχει θετική επίδραση στη δοκιμασία ανασταλτικού ελέγχου. Επίσης, ο αριθμός προηγούμενων μανιακών επεισοδίων καθώς και ο αριθμός νοσηλειών βρέθηκαν να σχετίζονται με μειωμένη ικανότητα νοητικής ευελιξίας. Επιπρόσθετα, η βαθμολογία στην κλίμακα GAF εμφάνισε αρνητική συσχέτιση με τα λάθη στη δοκιμασία ανασταλτικού ελέγχου. Ως προς την επίδραση της παρούσας ψυχοπαθολογίας η μανιακή συμπτωματολογία παρουσίασε αρνητική συσχέτιση με την επίδοση στη δοκιμασία νοητικής ευελιξίας ενώ η βαθμολογία στην κλίμακα HAM-D της κατάθλιψης δεν σχετίστηκε με την επίδοση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες που εξετάστηκαν.ΣυμπεράσματαΤα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν ότι από τις παραμέτρους λειτουργίας του άξονα ΥΥΕ, τα επίπεδα βασικής κορτιζόλης σχετίζονται με τη νευροψυχολογική λειτουργικότητα και συγκεκριμένα με την επίδοση στην οπτικο-χωρική μάθηση/μνήμη. Επιπροσθέτως, επιβεβαιώνεται ότι δείκτες βαρύτητας και χρονιότητας όπως η διάρκεια της νόσου, ο αριθμός των προηγούμενων μανιακών επεισοδίων και η συνολική λειτουργικότητα συσχετίζονται με χειρότερες επιδόσεις στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες. Όσον αφορά στην επίδραση της τρέχουσας ψυχοπαθολογίας φάνηκε ότι η βαρύτητα της μανιακής συμπτωματολογίας συνδέεται με επιδείνωση της νοητικής ευελιξίας ενώ αντίθετα η καταθλιπτική συμπτωματολογία δεν συσχετίστηκε με τη νευροψυχολογική λειτουργικότητα.Είναι γνωστό ότι τα νοητικά ελλείμματα στη Διπολική Διαταραχή αφορούν μεγάλο αριθμό ασθενών και επηρεάζουν δυσμενώς την ψυχοκοινωνική και επαγγελματική τους λειτουργικότητα. Ο ρόλος του άξονα ΥΥΕ στην ανάπτυξη νευροψυχολογικής δυσλειτουργίας στη ΔΔ παραμένει αμφιλεγόμενος. Η αναγνώριση παραγόντων που σχετίζονται με τη νοητική λειτουργικότητα, όπως τα βασικά επίπεδα κορτιζόλης και ο αριθμός μανιακών επεισοδίων, δύναται ωστόσο να συνεισφέρει στην ανάπτυξη κατάλληλων προληπτικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων