Επισφαλείς συνθήκες εργασίας και κοινωνικές ταυτότητες

Η παρούσα διατριβή επιχειρεί να διερευνήσει, με ποιοτικές μεθόδους της κοινωνικής ψυχολογίας, την κοινωνικο-οικονομική και πολιτισμική ένταξη των εργαζόμενων νέων στην Ελλάδα. Τα ερευνητικά της ερωτήματα αφορούν τους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες κατανοούν και αναπαριστούν, περιγράφουν και κατασκευάζουν, κατακρίνουν ή/και νομιμοποιούν στον καθημερινό τους λόγο τις σύγχρονες συνθήκες επισφαλούς εργασίας, κατασκευάζοντας στην συνέντευξη όψεις της κοινωνικής τους ταυτότητας. Το εργασιακό καθεστώς της επισφαλούς εργασίας διαπιστώνεται ως κοινωνικο-οικονομική συνθήκη στην Ελληνική κοινωνία, το οποίο συνδέεται με ευρύτερες αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας.Οι συμμετέχοντες στην έρευνα (40 άτομα, 18-26 ετών), προέρχονται από δυο ομάδες: α) νέες και νέοι της β' γενιάς μεταναστών, β) νέες και νέοι ελληνικής καταγωγής. Η αναλυτική διαδικασία υποδεικνύει τις ψυχο-λογοπρακτικές που χρησιμοποιούν στις συνεντεύξεις, όπου συναρμολογείται η κοινωνική ταυτότητα τους όσον αφορά το καθεστώς της επισφαλούς εργασίας. Χρησιμοποιήθηκαν αναλυτικά εργαλεία της κριτικής λογοψυχολογίας, όπως τα ερμηνευτικά ρεπερτόρια, οι θέσεις υποκειμένου, τα ιδεολογικά διλήμματα, οι αιτιολογικές εξηγήσεις και οι αξιολογικές εκτιμήσεις. Ανάμεσα στα ευρήματα αυτής της διατριβής είναι: α) οι συμμετέχοντες στην έρευνα, αντιμέτωποι με τη συνθήκη του καθεστώτος επισφαλούς εργασίας, την κατασκευάζουν ως κοινότοπο καθεστώς (εργασίας): αυτός είναι ο ηγεμονικός προσανατολισμός στην ψυχο-λογοπρακτική της κοινοτοπο-ποίησης της επισφαλούς εργασίας· β) μέλημα των συμμετεχόντων ήταν να τοποθετούνται ως ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, “προκομμένα υποκείμενα”· γ) επίσης, η κινητοποίηση του ερμηνευτικού ρεπερτορίου της “προκοπής” αποτέλεσε υποστηρικτικό απόθεμα των τοποθετήσεων αυτών· δ) ένα άλλο ερμηνευτικό ρεπερτόριο ονομάστηκε η “διαδρομή της ζωής”: τα άτομα το κινητοποιούσαν αποσκοπώντας να οικοδομήσουν μια εργασιακή βιογραφία, με αρχή, μέση και τέλος, ως την κοινωνική αναγνώριση. Σε αυτή τη βιογραφική διαδρομή, ε) η εργασία αρθρώθηκε ως ένα ιδεολογικό δίλημμα: το κοινωνικό αντικείμενο της εργασίας διαρθρώθηκε στους πόλους της “δουλειάς του μόχθου” και της “καλής δουλειάς”, ανάλογα με την προσωπική επένδυση και τις αξιολογικές εκτιμήσεις, που κινητοποίησαν οι συμμετέχοντες.