Μελέτη της επίδρασης του καπνού του τσιγάρου στη γήρανση του φωτοπροστατευμένου ανθρώπινου δέρματος

Η γήρανση του δέρματος μπορεί να προκύψει είτε από το πέρασμα του χρόνου (ενδογενής γήρανση) είτε από περιβαλλοντικές επιδράσεις, όπως χρόνια έκθεση στον ήλιο και κάπνισμα (εξωγενής γήρανση). Το ενδογενώς γερασμένο δέρμα δείχνει λείο και με λεπτές ρυτίδες ενώ από ιστολογικής άποψης παρουσιάζει γενικότερη ατροφία του εξωκυττάριου υποστηρικτικού δικτύου (ECM), με μειωμένα επίπεδα κολλαγόνου κι ελαστικών ινών κι αυξημένα επίπεδα μεταλλοπρωτεϊνασών. Έρευνες καταδυκνείουν τη συμβολή του καπνού στην πρόωρη γήρανση του δέρματος. Το κάπνισμα επηρεάζει το δέρμα προκαλώντας περισσότερες ρυτίδες στους καπνιστές παρά στους μη καπνιστές καθώς και μια ωχρή εμφάνιση, όμοια μ’ εκείνη της φλούδας πορτοκαλιού. Πρόσφατες υποθέσεις διατείνονται ότι το κάπνισμα συμβάλλει στην πρόωρη γήρανση του δέρματος ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, τον φωτότυπο, την έκθεση στον ήλιο, την κατανάλωση αλκοόλ και αρκετούς άλλους παράγοντες. Δεδομένου ότι η υπεριώδης ακτινοβολία και το κάπνισμα εκτελούν τα καταστροφικά τους αποτελέσματα στο δέρμα μέσω κάποιων κοινών βιοχημικών οδών, είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι ο καπνός του τσιγάρου και η ηλιακή ακτινοβολία, αποτελούν τους δύο μεγαλύτερους εξωγενείς παράγοντες που επιταχύνουν τη γήρανση του δέρματος μόνοι τους ή και εν συνεργεία. Οι κοινές βιοχημικές οδοί μέσω των οποίων οι δύο αυτοί παράγοντες εκτελούν τα καταστροφικά τους αποτελέσματα στο δέρμα περιλαμβάνουν οξειδωτικές διεργασίες μέσω επαγωγής ελευθέρων ριζών ROS, συσσώρευση ανώμαλων ινών κολλαγόνου και ελαστίνης στο χώριο εξαιτίας αύξησης αποκοιδομητικών ενζύμων της εξωκυττάριας ουσίας (ελάστωση) και τέλος ίνωση του δέρματος λόγω υπερβολικών ενδομοριακών σταυρωτών δεσμών των ινών που διαμεσολαβούνται από τις λυσίλ-άμινο οξειδάσες. Στη μελέτη αυτή, ελήφθησαν βιοψίες από φωτοπροστατευμένο δέρμα γλουτού καπνιστών (>40 τσιγάρα/ημέρα, >5χρόνια) και μη-καπνιστών. Στο δέρμα των καπνιστών, παρατηρείται σε πρωτεϊνικό επίπεδο μια μείωση τόσο του μήκους όσο και της περιοδικότητας των μικροινιδίων φιμπριλίνης. Επιπρόσθετα, το εκχύλισμα καπνού αυξάνει την δραστηριότητα και ανοσοδραστικότητα των λυσίλ-αμίνο-οξειδασών σε αμφώτερα την επιδερμίδα και το χώριο των καπνιστών. Αυτός ο συνδυασμός που «σκοτώνει», οδηγεί σε μη-λειτουργικές ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης εξ’αιτίας παθολογικών ενδομοριακών σταυρωτών συνδέσμων, με τελικό αποτέλεσμα ίνωση και δερματική δυσκαμψία. Οσον αφορά στις αποικοδομητικές ζελατινάσες MMP2 και MMP9, παρόλη την έντονη δραστηριότητά τους στην επιδερμίδα και των δύο ομάδων, δεν πρόεκυψε στατιστικά σημαντική διαφορά, γεγονός που ίσως να αποδυναμώνει τον καπνό ως εκκλυτικό παράγοντα για την ex novo παραγωγή τους. Δεδομένης, τέλος, της μείωσης των υποδοχέων της ρετινόλης που καταγράψαμε στο δέρμα των καπνιστών, μελλοντικές εργασίες για τη διευκρίνιση της επίδρασης ενός τοπικού ρετινοειδούς στο δέρμα των καπνιστών θα αποτελέσουν ίσως το «κλειδί» για την πρόσβαση στην αντικαπνιστική συνείδηση των πολιτών.