Χρήση αλκοόλ και κοινές ψυχικές διαταραχές στην πρωβάθμια φροντίδα υγείας και στην κοινότητα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το αλκοόλ είναι παρόν σε όλα τα στάδια εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού, εδώ και τουλάχιστον 10000 χρόνια, αποτελώντας την πλέον διαδεδομένη ψυχοδραστική ουσία. Η επίδραση του αλκοόλ στην σωματική υγεία φαίνεται να είναι δοσοεξαρτώμενη και μη-γραμμική, “σχήματος-U”. Σε ότι αφορά την σχέση του αλκοόλ με την ψυχική υγεία η πλειονότητα των μελετών εστιάζεται στις καταστροφικές συνέπειες της βαριάς/προβληματικής χρήσης αλκοόλ ενώ τα δεδομένα που αφορούν την ήπια χρήση είναι περιορισμένα και αντικρουόμενα. ΣΤΟΧΟΣ της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης των διαφόρων επιπέδων χρήσης αλκοόλ με την κατάθλιψη και τις αγχώδεις διαταραχές. ΔΕΙΓΜΑ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Χρησιμοποιήθηκε α) δείγμα ασθενών ΠΦΥ από 14 χώρες που προσδιορίστηκε με διαστρωματοποιημένη δειγματοληψία (N=5438), ένα μέρος του οποίου, παρακολουθήθηκε διαχρονικά για ένα έτος (Ν=3201) και β) πανελλήνια αντιπροσωπευτικό δείγμα από την κοινότητα (N=4894). Η κατανάλωση αλκοόλ και τα προβλήματα από την χρήση αλκοόλ μετρήθηκαν με το εργαλείο AUDIT (Alcohol Use Disorders Identification Test). Η ψυχιατρική νοσηρότητα προσδιορίστηκε με την βοήθεια δομημένων ψυχιατρικών συνεντεύξεων [Composite International Diagnostic Interview (CIDI) και Clinical Interview Schedule-Revised (CIS-R), αντίστοιχα για κάθε δείγμα].ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ήπια έως μέτρια χρήση αλκοόλ, που ορίζεται έως 280 γρ. καθαρής αλκοόλης την εβδομάδα για τους άνδρες και 140 γρ. για τις γυναίκες, είναι συχνότερη από την αποχή ή την προβληματική χρήση. Η ήπια έως μέτρια χρήση αλκοόλ δεν σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα παρουσίας κοινών ψυχιατρικών διαταραχών σε σχέση με την αποχή, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να προφυλάσσει από την εμφάνιση τέτοιων συμπτωμάτων μεσοπρόθεσμα. Η σχέση μεταξύ κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ και παρουσίας κατάθλιψης ή αγχωδών διαταραχών διαμεσολαβείται σε σημαντικό βαθμό από την πρόκληση «προβλημάτων χρήσης αλκοόλ» ή συνδρόμου «εξάρτησης». Η βαριά κατανάλωση αλκοόλ από μόνη της, όταν δεν προκαλεί «διαταραχές χρήσης αλκοόλ», δεν σχετίζεται με αυξημένη παρουσία κοινών ψυχικών διαταραχών. Οι κοινωνικοδημογραφικοί και σχετιζόμενοι με την σωματική υγεία παράγοντες, επηρεάζουν ελαφρά την σχέση αλκοόλ και ψυχικής υγείας. Τα διάφορα επίπεδα χρήσης αλκοόλ σχετίζονται με μικρότερη πιθανότητα παρουσίας ψυχικών διαταραχών στους έχοντες οικονομικές δυσκολίες σε σχέση με όσους δεν αναφέρουν σημαντικές οικονομικές δυσκολίες, στους μεγαλύτερους ηλικιακά συμμετέχοντες (>40 ετών) και στους ασθενείς ΠΦΥ σε σχέση με τους συμμετέχοντες από την κοινότητα.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Τα προβλήματα από την χρήση αλκοόλ (και όχι η βαριά κατανάλωση) σχετίζονται με μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης ψυχιατρικών διαταραχών αλλά η ήπια χρήση μπορεί να είναι ωφέλιμη για κάποιους ανθρώπους. Η εντονότερη αντίστροφη συσχέτιση της χρήσης αλκοόλ με την παρουσία ψυχικών διαταραχών, στις ομάδες των ανθρώπων με περισσότερα οικονομικά προβλήματα ή προβλήματα υγείας, δείχνει έμμεσα ότι η χρήση αλκοόλ μπορεί να λειτουργεί «ρυθμιστικά» σε περιπτώσεις εξωτερικής πίεσης. Περαιτέρω διαχρονική έρευνα είναι απαραίτητη για να προσδιοριστούν τα δοσολογικά όρια της πιθανής ωφέλιμης χρήσης και δείκτες ή παράγοντες κινδύνου που υποδηλώνουν αυξημένη πιθανότητα μετάπτωσης από την ήπια χρήση αλκοόλ στην βαριά και ανάπτυξης προβλημάτων χρήσης αλκοόλ. Σε κάθε περίπτωση τα οφέλη στην ψυχική υγεία από την ήπια χρήση αλκοόλ πρέπει να σταθμιστούν σε σχέση με τον κίνδυνο ανάπτυξης «προβλημάτων χρήσης αλκοόλ» σε κάποιους από τους ήπιους χρήστες.