Προσωπικές και εργασιακές παράμετροι που επηρεάζουν την ετοιμότητα, την κινητοποίηση και την επάρκεια των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για περιθανάτια αγωγή

Πολλές έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά βιώνουν το θάνατο ενός προσφιλούς τους προσώπου επηρεάζεται σημαντικά από τη στήριξη που τους παρέχει το κοινωνικό τους περιβάλλον. Η διαχείριση της έννοιας του θανάτου μέσα στη σχολική τάξη αποτελεί ένα από τα πιο ακανθώδη και ευαίσθητα θέματα που απασχολούν την εκπαιδευτική κοινότητα. Επομένως, είναι σημαντικό για έναν εκπαιδευτικό αφενός να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές σε ζητήματα απώλειας και πένθους πριν συμβεί κάτι τέτοιο στη ζωή τους έτσι ώστε να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα και αφετέρου να στηρίξει ένα παιδί που αντιμετωπίζει μια μικρή ή μεγάλη απώλεια στη ζωή του. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρούσα έρευνα αποσκοπεί να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο προσωπικοί και εργασιακοί παράγοντες επηρεάζουν την ετοιμότητα, την κινητοποίηση και την επάρκεια των Ελλήνων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη διαχείριση του πένθους μέσα στο σχολείο. Στην έρευνα συμμετείχαν 638 εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο το οποίο εξέταζε: (1) δημογραφικά και εργασιακά στοιχεία, (2) τη θρησκευτικότητα (3) τη συναισθηματική νοημοσύνη 4) την ενσυναίσθηση 5) τις προσωπικές και εργασιακές εμπειρίες θανάτου στη ζωή τους 6) τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για το ρόλο τους γενικότερα 7) τις απόψεις τους για τον ειδικό τους ρόλο ως προς τη διαχείριση πένθους 8) τους παράγοντες δυσκολίας στην υλοποίηση ενός προγράμματος Περιθανάτιας αγωγής και 9) την εκτίμησή τους για τη θετική επίδραση της εφαρμογής ενός προγράμματος Περιθανάτιας αγωγής. Τα αποτελέσματα για την ετοιμότητα των εκπαιδευτικών έδειξαν ότι 3 στους 4 εκπαιδευτικούς αισθάνονται ανέτοιμοι να διαχειριστούν το πένθος ενός παιδιού στο σχολείο, ένα εύρημα που συμφωνεί με τις υπόλοιπες ελληνικές και διεθνείς έρευνες σε αυτό το θέμα. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας η ετοιμότητα ενισχύεται από τις κατάλληλες γνώσεις και τη θετική στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στο πένθος του παιδιού, όπως επίσης και από την τάση για προσωπική εμπλοκή των εκπαιδευτικών στην απώλεια ενός παιδιού και από την πεποίθησή τους ότι μια παρέμβαση για το πένθος στην τάξη θα είχε θετικό αντίκτυπο στους μαθητές. Θετικά, επίσης, επηρεάζουν την ετοιμότητα προσωπικοί παράγοντες όπως οι εργασιακές και σε μικρότερο βαθμό οι προσωπικές εμπειρίες πένθους, η ικανότητα εκτίμησης των συναισθημάτων και η θρησκευτικότητα. Η ετοιμότητα των εκπαιδευτικών επηρεάζεται αρνητικά και μειώνεται από την τάση να κατακλύζονται συναισθηματικά από τον πόνο του άλλου (ενσυναίσθητη ανησυχία), την τάση για αποσιώπηση του πένθους και την απόδοση των δυσκολιών υλοποίησης ενός προγράμματος σε εσωγενείς παράγοντες. Η κινητοποίηση των εκπαιδευτικών μετρήθηκε με βάση τις στάσεις τους απέναντι στο πένθος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι πολιτισμικά αποδεκτές στάσεις όσον αφορά το πένθος είναι ευρέως διαδεδομένες στους εκπαιδευτικούς, εν τούτοις δεν καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται το πένθος των παιδιών. Όπως ήταν αναμενόμενο, η θετική στάση απέναντι στην εμπλοκή τους με το πένθος ενός παιδιού αυξάνει την ετοιμότητά τους να διαχειριστούν μια τέτοια απώλεια, ενώ η αρνητική τους στάση τη μειώνει. Η επάρκεια των εκπαιδευτικών μετρήθηκε με βάση τις γνώσεις τους σχετικά με το πένθος των παιδιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζονται τόσο από κατάλληλες όσο και από προκατειλημμένες γνώσεις και ότι συναισθηματικά φορτισμένα θέματα όπως η συμμετοχή των παιδιών σε μια κηδεία ή η ενημέρωση των παιδιών προσχολικής ηλικίας για το θάνατο διχάζουν την εκπαιδευτική κοινότητα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι κατάλληλες γνώσεις αυξάνουν την ετοιμότητα των εκπαιδευτικών για τη διαχείριση του πένθους. Τα συμπεράσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών σε ζητήματα πένθους που μπορεί να προκύψουν στο σχολείο. Η παροχή κατάλληλων γνώσεων στους εκπαιδευτικούς και οι βιωματικές ασκήσεις σε ζητήματα απώλειας και πένθους θα συντελέσουν στη διαμόρφωση μιας περισσότερο θετικής στάσης απέναντι στην άμεση εμπλοκή τους στο πένθος των παιδιών και την υλοποίηση ενός προληπτικού προγράμματος Περιθανάτιας αγωγής.