Η γεωματική και η τοπογραφία, στην έρευνα, χαρτογράφηση και πρόβλεψη αρχαιολογικών χώρων και στην αποτύπωση μνημείων

Η προστασία, η ορθολογική διαχείριση και η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελούν ένα σύνθετο, πολυδιάστατο και διεπιστημονικό πεδίο έρευνας. Αν και ο εντοπισμός και η χαρτογράφηση μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν μελετηθεί σε υψηλό βαθμό εδώ και δεκαετίες, ωστόσο ένα σημαντικό μέρος του τομέα αυτού παραμένει ακόμη προς έρευνα και μελέτη εξαιτίας της διαρκώς εξελισσόμενης τεχνολογίας. Η πρόβλεψη αρχαιολογικών θέσεων αποτελεί το δυσκολότερο, το πλέον αβέβαιο και ενδεχομένως το σημαντικότερο μέρος της αρχαιολογικής έρευνας. Η ερευνητική αυτή μελέτη αποσκοπεί στη δημιουργία ενός γεωχωρικού πιθανοτικού μοντέλου εντοπισμού (διαμέσου χαρτών) της ύπαρξης αρχαιολογικών θέσεων της Νεολιθικής περιόδου στη Μαγνησία. Παράλληλα, αναλύονται συγκριτικά οι διαδικασίες οριοθέτησης, χαρτογράφησης και γεωμετρικής τεκμηρίωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, οι οποίες πραγματοποιούνται με τον συνδυασμό τόσο επίγειων όσο και εναέριων μεθοδολογιών. Η επεξεργασία των ανωτέρω υλοποιείται με τη χρήση της τοπογραφίας και της γεωματικής, ειδικότερα με την τηλεπισκόπηση και τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών.Ετερογενή γεωχωρικά δεδομένα, όπως το υψόμετρο, οι κλίσεις, η γεωλογία, οι πηγές, το υδρογραφικό δίκτυο, το οδικό δίκτυο, ο προσανατολισμός και οι υπάρχουσες Νεολιθικές αρχαιολογικές θέσεις της Μαγνησίας, χρησιμοποιούνται για τη γεωχωρική πιθανοτική μοντελοποίηση η οποία κατέδειξε τη μέγιστη πιθανότητα της ύπαρξης αρχαιολογικών θέσεων. Η «Θεωρία των Αποδεικτικών Στοιχείων/[Evidential Reasoning (ER)]», γνωστή και ως «Θεωρία των Dempster-Shafer», χρησιμοποιείται με σκοπό τη σύνθεση πιθανοτικών χαρτών των περιοχών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, βάσει φυσιογραφικών και ιστορικών χαρακτηριστικών. Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του μοντέλου πραγματοποιήθηκε η ανασύσταση του τοπίου ανά υποπερίοδο της Νεολιθικής περιόδου. Το πλεονέκτημα της Θεωρίας των Αποδεικτικών Στοιχείων είναι η δυνατότητα ποσοτικοποίησης της αβεβαιότητας του χρήστη, η οποία χρησιμοποιείται στο πιθανοτικό μοντέλο για τη σύνθεση πιθανοτικών χαρτών της ύπαρξης αρχαιολογικών θέσεων (και το οποίο παρέχει τελικά πιθανοτικούς χάρτες πεποίθησης, ευλογοφάνειας και του διαστήματος πεποίθησης). Οι τελικοί αθροιστικοί ψηφιακοί πιθανοτικοί χάρτες, δείχνουν τις περιοχές υψηλής πιθανότητας ύπαρξης αρχαιολογικών θέσεων και παρατίθενται τρεις μελέτες περίπτωσης για περαιτέρω έρευνα σε εστιασμένες περιοχές. Η λειτουργία του γεωχωρικού πιθανοτικού μοντέλου που βασίζεται στη «Θεωρία των Αποδεικτικών Στοιχείων» είναι δυναμική, με άμεση δυνατότητα ενημέρωσης όταν προκύπτουν νέα δεδομένα για την περιοχή μελέτης. Η ερευνητική αυτή μελέτη αποτελεί ένα μεθοδολογικό εργαλείο για την πρόβλεψη νέων αρχαιολογικών θέσεων και σε άλλες περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, βάσει των φυσιογραφικών και ιστορικών χαρακτηριστικών της αρχαιολογικής περιόδου που μελετάται. Τα αποτελέσματα της διατριβής αυτής συμβάλλουν τόσο στην προστασία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και στην ορθολογικότερη διαχείριση και ανάδειξή τους.