Telewizja, słodycze i zdrowie. O sprawczości dzieci i napięciach w praktykach życia codziennego w kontekście programów promocji zdrowia

W tekście prezentuję rezultaty badań prowadzonych w ramach projektu badawczego, realizowanego przez Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem UW, Zdrowie w opiniach dzieci – ujęcie childhood studies. Głównym celem projektu jest odczytanie znaczeń, jakie nadają kwestiom związanym ze zdrowiem (lub jego brakiem) dzieci w wieku wczesnoszkolnym (8–11 lat). Pokazuję, jak dzieci, jako społeczni aktorzy, radzą sobie z nowoczesnymi wymaganiami dotyczącymi ciała i nową strukturą odpowiedzialności związaną z traktowaniem dzieci jako przekaźników wiedzy o zdrowych nawykach żywieniowych i stylach życia. Przedstawiam także pokrótce, jak dzieci definiują zdrowie i czym dla nich jest niezdrowe zachowanie. Ze względu na to, że obok oczywistych skojarzeń ze zdrowiem – takich jak ruch na świeżym powietrzu i jedzenie warzyw oraz owoców – jednym z głównych elementów opowieści o zdrowiu okazał się telewizor, komputer i inne tego typu urządzenia, pytam o znaczenia, jakie nadają dzieci mediom w kontekście zdrowia. Skupiam się na tym, jak łączą je z problematyką zdrowia, a także, co o koncepcjach zdrowia i ciała mówi przywoływanie w tym kontekście praktyk związanych z oglądaniem telewizji. Ponadto wskazuję, że włączanie w dyskurs zdrowotny telewizji, komputera, tabletu itp. wynika z niedualistycznego podejścia dzieci do ciała i zdrowia. W ich wizji zdrowie jest nierozerwalnie związane z moralnością, edukacją i estetyką.Choć badane dzieci przejmują wiele narracji związanych ze zdrowiem dystrybuowanych przez instytucje edukacyjne i wydają się doskonale znać zasady zdrowego żywienia i te związane z dbaniem o zdrowie i ciało, tworzą zdrowotne narracje na własnych zasadach. Z jednej strony więc są posłusznymi odbiorcami programów profilaktyki zdrowotnej (wiedzą, co jest zdrowe), z drugiej pozostają członkami plemienia dzieci, które swoją dziecięcość realizują przez praktyki uznawane za niezdrowe i „niedorosłe”. Z badań wyłania się więc obraz dziecka podzielonego: wiedzącego, co robić, by być zdrowym, a jednocześnie praktykującego „niezdrowe” działania, na co pozwala mu status bycia dzieckiem