English (United Kingdom)

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/featured_content/oa?rat=en

https://curated-unify.zendy.io/wp-json/zendy-region/v1/highlighted_journal/

Global: Zendy Plus annual

Presents the access of premium content as premium feature

Premium Content

Presents the keyphrase highlighting as premium feature

Keyphrase Highlighting

Presents the summarisation as premium feature

Summarisation

Insights

Presents the pdf analysis as premium feature

PDF Analysis

Presents the zaia usage as premium feature

ZAIA

Global: Zendy Tools annual

Global: Zendy Free Plan

Global: Zendy Tools monthly

Global: Zendy Plus monthly

Olum olayi etrafinda uzunca bir donemde kolektif olarak insa edilmis inanc ve uygulamalar bugun Antalya/Elmali yoresinin kendine ozgu ekosistemi ile karsilikli iliskiler icinde gorulmustur. Bu tarihsel, dini, sosyoekonomik ve kulturel birikim cercevesinde olum gibi dehset verici bir olay nihai ve kozmik birtakim referanslarla toplumsal muhayyilede mustesna bir yere oturtulmustur. Boylece gundelik hayatla siki iliskiye sahip bu normlar ve teferruatli torenler toplumda normatif bir butunlesme yaratmistir. Yani sira din ve kulturun tasidigi derin sembolik etkilesimler etrafinda, yasanilan zamanla canlanan bu ritueller toplumun olumle yuzlesmesi ve basa cikmasi icin uygun ortamlar sunmustur. Nihayet butun bu inanc ve uygulamalar tek tek bireylerin kendi akibetlerini gorecekleri dini ve kulturel bir etkilesim icinde tasarimlanmistir. Ote yandan modernlesmenin olumle hayat arasindaki mesafeyi acmasina bagli olarak kendini gosteren yeni bilinc duzeyleri de yoredeki olum olgusu uzerinde onemli degisimler yaratmistir. Olum biyolojik bir olay olmanin yaninda dini, sosyal, kulturel, mistik vb. boyutlari olan cok yonlu bir olgudur. Butun toplumlarda oldugu gibi Turk toplumunda da bu olay, gerceklestigi ilk andan itibaren kendi dini, tarihi, sosyal ve kulturel dunyasina uygun bir sekilde tasarimlanmis ve orada bir dizi inanc, tasavvur ve uygulamalara refakat etmistir. Turk dini tarihi icinde olum olgusu etrafinda yapilasmis inanclar ve ritueller, farkli din ve kultur cevrelerinin etkisi ve onemli tarihi olaylar icinden gecerek bazen bir degisim, donusum bazen de bir sureklilik ortaya koyarak bugune ulasmistir. Bu arastirma bu gercekligi, bunyesinde koklu bir tarihi tasiyan mutevazi bir Anadolu sehri Elmali uzerinden sorgulamaktadir. Makale Elmali yoresinde olumle ilgili inanc ve uygulamalarin din sosyolojisi acisindan incelenmesini konu edinmistir. Arastirmanin amaci, onemli bir gecis ritueli olarak olum olgusuyla yorenin sosyokulturel, ekonomik, tarihi ve dini birikimleri arasindaki iliskileri bir degisim, donusum ve sureklilik perspektifinde aciklamaktir. Arastirma bir alan arastirmasi olarak planlanmis ve metodolojik olarak ise yoredeki olumle ilgili inanis, tasavvur ve rituelleri kendi ozgul cevresinden hareketle degerlendirmeyi hedeflemistir. Bu cercevede arastirma verileri 2016 yili agustos ve eylul aylariyla 2017 yili ocak aylarinda, Elmali’da gorev yapan/ yapmis 10 din gorevlisi ile yari standartlastirilmis gorusme formu kapsamindaki sorun merkezli gorusme ve katilimli gozlem teknikleriyle elde edilmistir. Gozlem yani sira kayit cihazi yardimiyla toplanan veriler bir cetelede siniflandirildiktan sonra fenomenolojik bir yaklasimla cozumlenmistir. Elmali Antalya’nin 110 km bati kisminda yer alan, kuzeyden Burdur, batidan Fethiye-Mugla, ve guneyden Kas, Demre, Finike ilceleriyle Akdeniz’in cevreledigi cografi bir mekanda konumlanmistir. Yore bir ic bolge ozelligi gostermekte ve asirlarca suren gecimlik tarim ekonomisinden bugun yine hububat ekimi ve hayvanciligin da icinde oldugu yogun meyvecilik ve sebzecilik gibi daha canli bir ekonomiye evrilmistir. Yore XIV. yuzyildan itibaren belli dini sahsiyetler yoluyla bugune kadar tasinan guclu bir dini mirasa sahip olmustur. Ozellikle son yarim yuzyilda tam bir yerlesik hayata gecis yapmis ve cogunlugunu koylu ve gocebe Turkmen zumrelerinin olusturdugu yore halki arasinda soyut ve teorik medrese Islami’na karsi bir folk dini yasanti bicimi daha yaygin bir sekilde benimsenmistir. Dolayisiyla bu dinsel ortam eski dini inanc ve uygulamalarin bir sozlu kultur etrafinda bugune tasinmasinda onemli etkiler yaratmistir. Elmali’da olum olgusu etrafinda yapilanmis inanc ve rituelleri olum sirasinda, olum sonrasi cenaze yikanmadan once, cenazenin yikanmasi sirasinda, cenazenin tesyiinde, kabristanlikta ve takip eden gunlerde yapilanlar olarak siniflandirilabilir. Her safhada cok zengin ve teferruatli tasavvurlar, bunlara eslik eden seremoniler ve eylemler bir butunun parcalari olarak islemekte hatta her biri belli bir yasam disiplini ve ahlaki one cikaran guclu imalar tasimaktadir. Bununla birlikte bu dinsel inanis ve uygulamalar olum gibi bireysel ve toplumsal anlamda bir dizi istikrarsizliklara yol acan bir olayin daha anlasilir kilinmasi ve kozmik bir cerceveye yerlestirilmesi icin cok onemli islevler gormustur. Elbette insanlar olumun tabii bir sey oldugunun bilgisine sahiplerdir. Fakat bu derece cesitli dinsel kaliplar orada halkin, olumle ilgili daha islevsel bilgileri oldugunu gostermistir. Yorede olum olayinin guclu bir dini yonu her zaman vardir. Nitekim onun her safhasinda siki teolojik bir disiplin gormek mumkun olmustur. Ayni sekilde orada olum olayi cok guclu bir sekilde sosyal, ekonomik ve kulturel yonleriyle de kendini gostermistir. Olumun yarattigi dehset ve sir nedeniyle yorede olum olayi neredeyse iliskili oldugu butun zaman, mekan ve enstrumanlari kutsallastirmistir. Buyuk bir cogunluk tarafindan kabul edilen ve gundelik hayatta onemli bir yere sahip soz konusu normlar yerine gore asketik bir bakis acisi ortaya koyarak halk arasinda belli bir zihniyetin olusmasinda etkili olmustur. Olume bagli torenler yorede sadece olumun ucuncu, yedinci, kirkinci, elli ikinci gunlerine ve yil donumleri ile sinirli tutulmamistir. Bununla birlikte dini mahiyeti olan her toren ve toplanti orada ayni zamanda olulerin anildigi bir merasime donusebilmistir. Butun bunlar bir taraftan kaybolan duzeni tesis etmek icin toplumsal bir dayanisma diger taraftan birtakim kotu ve tedirgin edici seylerden uzak kalmak icin tanrinin magfiretini musait kilma anlami tasimaktadir. Boylece halk bu torenlerde kendi akibetini de gorerek olumu bir duzene baglamis olmaktadir. Meseleye, daha yakin donemlerde artik guclu bir sekilde giren mezarcilik sektorunu de dahil ettigimizde bugun olumun sosyoekonomik bir isleve sahip oldugunu da ifade edebiliriz.  Ancak olum olgusu ile toplum arasindaki iliskiler karsilikli olmustur. Gercekten olum olayi yorede kendinin de icinde bulundugu yapiyi ciddi bir sekilde etkilerken oradaki toplumsal yapi ve degismeler de olum olgusu uzerinde onemli etkiler birakmistir. Bu cercevede yeni bilinc duzeyleri, olunun yikanmasi konusunda belediyelerin ve muhtarliklarin sagladigi yeni imkanlar, bireysellesme, zenginlik, refah ve konfor artik bugun belli oranda eskinin daha torensel ve teferruatli merasimlerinde sadeligi, guclu cemaat karakterinin motive ettigi cok ozenli sorumluluklarda rutinlesme ve gevsekligi de gundeme getirmistir. Her ne kadar modernlesme ve onun yarattigi yeni bilinc duzeyleri Elmali yoresindeki olum olgusunda bir dizi degisimler meydana getirmisse de gercekten onun dinsel bir sembiyozla olene saygi, olunun defni, belirli gunlerde yapilan torenler ve hayirlarla oleni anma ve yasatma arzusu da tarihsel bir sureklilik ortaya koymustur

Anadolu’da Ölümle İlgili İnanç ve Uygulamalara Sosyolojik Bir Yaklaşım Elmalı Yöresi Örneği