Διερεύνηση των μηχανισμών λειτουργίας των λιμνών Χειμαδίτιδας και Ζάζαρης της λεκάνης Αμυνταίου του Ν. Φλώρινας από υδρογεωλογική και περιβαλλοντική άποψη

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά τους μηχανισμούς που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή των λιμνών, Ζάζαρης και Χειμαδίτιδας της λεκάνης Αμυνταίου, και στο περιβάλλον τους και επιτρέπουν την αρμονική και αέναη αλληλεπίδραση ανάμεσα στους επιφανειακούς υδατικούς πόρους των λιμνών και στα υπόγεια νερά. Ο παραπάνω στόχος γίνεται προσπάθεια να προσεγγιστεί με τη λεπτομερειακή μελέτη των γεωλογικών, υδρογεωλογικών και των υδροχημικών χαρακτηριστικών της ευρύτερης περιοχής των λιμνών. Οι λίμνες Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη βρίσκονται στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Φλώρινας. Η συνολική έκταση της υπό έρευνα περιοχής ανέρχεται σε 228 km². Το εμβαδόν της υπολεκάνης της Χειμαδίτιδας είναι 34.7 km² και της Ζάζαρης 98.4 km². Η απόσταση μεταξύ των λιμνών είναι περίπου 2 km. Από υδρογεωλογική πλευρά πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις της στάθμης του υπόγειου νερού σε 45 γεωτρήσεις, την περίοδο Μαΐου -Σεπτεμβρίου κατά την διάρκεια των ετών 2008-2011 και συντάχθηκαν αντίστοιχοι πιεζομετρικοί χάρτες. Από υδροχημική πλευρά πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες νερού, την περίοδο 2010 -2011 σε Οκτώ περιόδους (τέσσερις ανά έτος) από 30 υδρογεωτρήσεις (συνολικά 210 δείγματα) και ένα σημείο στο ρέμα Σκλήθρου, και από 3 σημεία της λίμνης Ζάζαρης, και από 4 σημεία της λίμνης Χειμαδίτιδας, και από μία πηγή. Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο σχηματισμός των λιμνών είναι τεκτονικός. Αποτελούν τεκτονικά βυθίσματα που προέκυψαν από τη δράση κανονικών ρηγμάτων με διεύθυνση ΒΑ - ΝΔ και ΒΔ - ΝΑ στην περίοδο του Πλειοκαίνου. Αποτελούν κλειστές εσωτερικές λεκάνες που δέχονται τα νερά των χειμάρρων που καταλήγουν σ’ αυτές χωρίς το σχηματισμό κεντρικού υδατορεύματος. Η διαχρονική παρακολούθηση των διακυμάνσεων της στάθμης στις γεωτρήσεις της περιοχής έδειξε το σχηματισμό δύο υπόγειων υδροφόρων συστημάτων. Ένα αβαθές που αναπτύσσεται στους χονδρόκοκκους επιφανειακούς σχηματισμούς δημιουργώντας έναν ελεύθερο (φρεάτιο) υδροφορέα που αναπτύσσει μια άμεση υδραυλική επικοινωνία με τα νερά των δύο λιμνών και ένα κατώτερο, βαθύτερα αναπτυσσόμενο υπό πίεση υδροφόρο σύστημα, που αποτελεί ανεξάρτητο υδατικό σύστημα μη συνδεδεμένο υδραυλικά με το φρεάτιο υδροφορέα και τις λίμνες. Από τις πολλαπλές χημικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν στα νερά των λιμνών και στα νερά των υπόγειων υδροφόρων συστημάτων, διαπιστώθηκε ότι η ποιότητα των νερών των λιμνών σχετίζεται με την ποιότητα των νερών του φρεάτιου υδροφορέα και μόνο. Δεν εντοπίζουμε κάποια υδροχημική εικόνα που να πιστοποιεί κάποια ενδεχόμενη υδροχημική ποιοτική σχέση ανάμεσα στα νερά των λιμνών και στα νερά του υπόγειου υπό πίεση υδροφόρου ορίζοντα. Όλα τα αποτελέσματα συγκλίνουν στην άποψή μας ότι τόσο τα λιμναία συστήματα, όσο και οι υπόγειοι υδροφόροι ορίζοντες αποτελούν δύο υδραυλικά ανεξάρτητα συστήματα, όπου το ένα σύστημα δεν επηρεάζεται από τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο άλλο σύστημα. Η μόνη συνάφεια και αλληλεξάρτηση που έχει το υδραυλικό σύστημα των δύο λιμνών είναι αυτή που αναπτύσσεται μεταξύ αυτού και του φρεάτιου υδροφορέα που αναπτύσσεται στον παραλίμνιο χώρο. Παρ’ όλα αυτά η συνάφειά τους αυτή είναι χαλαρή, χωρίς δυναμική επιρροή που εκδηλώνεται με βραδείς ρυθμούς χωρίς ανεξέλεγκτες και μη αναστρέψιμες συνέπειες στις δύο περιοχές. Έτσι σε περίπτωση που εμφανιστεί κάποια ρύπανση στο φρεάτιο υδροφορέα υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος για τον εγκλωβισμό της και την εφαρμογή μεθόδων και διαδικασιών απορρύπανσης και εγκλωβισμού της ρυπογόνου ουσίας, κατά τρόπο που να μη μπορεί να επηρεάσει το οικοσύστημα.